De beteekenis der wetsidee voor rechtswetenschap en rechtsphilosophie - pagina 18

17

onaantastbare wetmatigheden 3) meent te hebben ontdekt, eischt de rechtswetenschap voor zich op. De modernistische "Freirechtsschule", die zij 't al langs verschillende weg-en op v. Ihering's en Adickes' voetspoor, de scholastische Begriffsjurisprudenz door een Interessenjurisprudenz naar moderne opvatting wil vervangen, stelt zich voor een goed deel op dezen grondslag (Ehrlich, Bozi, KornfeId, ten deele Kistiakowski, Kantorowicz, Jung, en tal van anderen) 4). De ethnologie heeft in de z.g. "ethnologische ]urisprudenz" haar object aan de rechtswetenschap ondergeschoven, om haar tegen Kirchman's felle kritiek als wetenschap te redden (Post, Leist, Bernhöft e.a.) 5). De zoogenaamde neo-hegeliaansche richting van KohIer heeft deze methode een min of meer wijsgeerige basis geschonken. Ook de psychologie heeft reeds lang, goeddeels in bondgenootschap met de moderne sociologie, de rechtswetenschap geheel of ten deele willen annexeeren 6) (Lipps, Sturm, Bartsch, Klein, Ofner, Schuppe, ten deele Zitelmann en Jellinek). AI deze richtingen, die de gebiedsgrenzen tusschen den rechtskring en de om dezen heen gelegerde wetskringen niet eerbiedigen, hebben ieder voor zich een eindelooze reeks antinomieën in de rechtswetenschap gebracht, waarvan hier slechts bij wijze van illustratie enkele zullen worden opgesomd. Waar de antinomieën der z.g. naturalistische richtingen reeds door Kelsen en zijn school op afdoende wijze in 't licht zijn gesteld 7), achten wij het niet noodig ons hier in uitvoerige analysen te begeven. Voor de grensverwarring tusschen rechtswetenschap en psychologie I kan als exemplum crucis gelden het beruchte wilsdogma, hetwelk in de theorie nog zoo weinig overwonnen blijkt, dat een kentheoretisch geschooid jurist van de overigens sterk anti-psychologistische Husserliaansche richting het weer onlangs in openlijke aansluiting bij Hobbes' natuurrechtsleer, met vlag en wimpel heeft binnengehaald 8). De antinomieën, waarin dit psychologistisch dogma de rechtsleer verwikkeld heeft, zijn overbekend. We noemen hier bij wijze van voorbeeld de tegenstrijdigheden in de onderscheiding tusschen "Rechtsgeschäft" en "Rechtshandlung", de tegenstrijdigheden in 't probleem van de dwaling: de "reservatio mentalis", de simulatie etc., de tegenstrijdigheden in het probleem van den wil van "furiosi" en "infantes", de rechtspersonen etc.; in 't staatsrecht en volkenrecht de tegenstrijdige leer van de zelfverplichting of zelfbeperking van den staat door zijn eigen wil; in 't strafrecht de tegenstrijdige leer van een psychologischen wilsoorzaak bij de omissie: al deze antinomieën ontstonden in wezen door de poging \ uit een psychologisch wilsbegrip normatieve rechtsgevolgen af te leiden. Bij die poging moesten zoowel de psychologie als de rechtswetenschap in het gedrang komen. Overal waar getracht wordt psychische en juridische gegevens met schending der souvereiniteit in eigen kring van beider gebiedswetten tot één noemer te herleiden, zijn de logische conflicten a priori noodzakelijk. Welsidee

2

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen