1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 187

ill Toch zeker het laatste, mits slechts physische en ruimtelijke grootte helderder worden onderscheiden ^), Het ernstigste bezwaar tegen de erkenning van het physisch karakter der grootten hier in het geding, wordt echter niet zoo duidelijk geformuleerd. Het bestaat hierin, dat de waarnemer zou meten en tegelijk zijn beweging in de berekening zou worden betrokken. Dit is echter onjuist. Ten eerste dient vastgesteld, wat men onder waarnemer verstaat. Het is het subject — d.w.z het aan de wet Gods voor de waarneming — onderworpene. Ook het waargenomen ,,object" is ,,subject" in dezen zin. Welnu, waarneming is mogelijk onder bepaalde omstandigheden. Waarneming met de oogen eerst dan, wanneer lichtsignalen de oogen treffen. Houdt dit op, dan is ook de waarneming beëindigd. Het moment en de tijdsduur der waarneming kunnen worden berekend, maar deze berekening behoort niet meer tot de waarneming. Ten tweede: de definitie van meten is reeds boven gegeven; een aanleggen van 'n grootte-maatstaf aan 'n andere grootte. Het makkelijkst beeld dat men zich omtrent de uitvoering van zulk een handeling kan vormen, is dat van iemand die een stok meet aan een anderen stok. Dan worden inderdaad beide waargenomen. Dit behoort echter niet tot de voorwaarden van het meten, dus ook niet tot die van het meten van twee bewegingen. Wel moeten beide bewegingen in de ruimte geschieden, maar of beide vergelekenen worden waargenomen is geheel bijkomstig. (Het aflezen van bet resultaat der meting is iets anders dan de waarneming der vergelekenen]. Welnu, bij de meting der snelheden van den physicus beweeg het subject der waarneming zich op één der vergelekenen. In de meting komt hij echter niet als subject van waarneming voor, maar uitsluitend als subject van berekening. Daarmede strijdt niet dat hij ondertusschen — dus tijdens de berekening van de grootten-verhouding van twee bewegingen — in een der bewegingen betrokken is. M.a.w. om nu eens te spreken in de geliefde ,,object"-terminologie: in de meting is de ex-waarnemer een deel der vergeleken ,,objecten". Het doel

O A l e x a n d e r M o s z k o w s k i, Der Abbau des „ Unendlich''. Eineerkenntnistheoretische Unfersuchung, BlbWothck für Pliilosophie 27 band, Berlin C. Heymann's Vcrla?, 1925.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen