1932 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 18

14 we dat te weten komen? Natuurlijk door met geschikte physische apparaten plaats en snelheid van het electron vast te stellen. Hierbij komt echter een principieele moeilijkheid voor den dag. Want geen enkele physische meting is denkbaar zonder wisselwerking tusschen meetapparaat en gemeten object. Deze wisselwerking mag men verwaarloozen, als ze zoo gering is, dat ze den toestand van het systeem niet verandert, b.v. als we met een kijker de plaats van een hemeUichaam bepalen. Ris het gaat over de waarneming van electronen en lichtquanten, is deze verwaarloozing echter volstrekt niet geoorloofd. Want, zelfs in een „Gedankenexperiment" zal toch altijd de waarneming moeten geschieden met physische apparaten, en voor de wisselwerking zal dus altijd moeten gelden de regel der quantumtheorie, dat de geringste energie die kan worden overgedragen, nog altijd een eindige waarde heeft. Geeft men zich nu rekenschap van het feit, dat de wisselwerking tusschen apparaat en het electron, waarvan plaats en snelheid moet worden onderzocht, zal moeten voldoen aan de wetten der quantummechanica, kan komt men tot 't verrassende resultaat, dat gelijktijdige bepaling van plaats en bewegingstoestand niet met volkomen nauwkeurigheid mogelijk is. In beide blijft een onnauwkeurigheid over, en het product der beide onnauwkeurigheden hangt direct samen met een universeele natuurconstante, het elementaire werkingsquantum. Wenscht men een der onnauwkeurigheden (b.v. die in de plaats van het electron) oneindig klein te maken, dan moet men toelaten dat de andere oneindig groot wordt. Ook in meer algemeene gevallen dan die van een enkel electron, kan men steeds twee soorten van zulke grootheden aangeven, die in de klassieke mechanica te samen den toestand van een systeem volkomen zouden kunnen bepalen, die echter volgens de quantummechanica nooit gelijktijdig met volkomen nauwkeurigheid kunnen worden vastgelegd. Indien dit echter zoo is, dan is ook op den afloop der verschijnselen ruimte en tijd de toepassing van een causaliteitsprincipe onmogelijk, want aan de noodzakelijke onderstelling daarvoor, n.l. dat de toestand van een systeem in ruimte en tijd volkomen bekend kan zijn, kan nooit worden voldaan. Een atoomtheorie, die consequent met de eindigheid der wisselwerking rekening houdt, kan dan ook nooit een causale beschrijving van het natuurgebeuren in ruimte en tijd inhouden, maar moet

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen