1936 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 71

61 Haizinga, zooals hij dit doet m zijn boek' ,,In de schaduwen van morgen" In rijke taal gewaagt deze fijne geest m dit boek eerst van een hooggeloofde cultuur, van den ,,vooiuitgang", w a a i d o o r alles geduiig beter zou w o i d e n , op alle gebied van het leven Hij verhaalt van een bekooihjke eeuw van intellectueel, moreel en sentimenteel optimisme, van een wetenschap, die het systeem van menschelijke kennis zou voltooien, een wijsbegeerte, die alle raadselen des levens zou oplossen; van een moraal, die het k w a a d zou doen verdwijnen; van een volledige beheerschmg van het leven m alle zijne menigvuldige geledingen en openbaringen Dit alles verwachte men, omdat het niet onbereikbaar werd geacht In dit geloof heeft menigeen gebouwd En n u ' Alles is nu zoo donker; menigeen vraagt w a a r bevinden wij ons en w a a r gaan wij h e e n ' En de wijzen van den vooruitgang kunnen niet meer antwoorden En toch werd aan dezen tijd haast niets onthouden, w a t maar gevraagd kon w o i d e n De mensch werd schier overladen met zegeningen van wetenschappelijke vondsten, van kunst, en van materieele overvloed En nu klaagt men zelfs over dien overvloed W a n n e e r de hoogleeraar het vonnis over de huidige wereld uitspreekt, w o r d t het den mensch bang Hij spreekt toch van een bezeten wereld V r e e s , dat de waanzin eensklaps zal uitbreken in razernij Er is twijfel aan de hechtheid van het maatschappelijk bestel E r IS angst voor de naaste toekomst. Alle dingen, die eens vast en heilig schenen als waarheid, menschelijkheid, rede en recht wankelen V r e e s bestaat, dat de beschaving zou kunnen verzinken in b a r b a n e M e n hoort het woord ,,vooruitgang" schier niet meer Ook IS er geen verwachting meer van de wetenschap noch van de evolutie, noch van de denkwetten O u d e vastigheden verdwijnen Er IS een ongemeene verzwakking van het oordeel, de critische zm laat m den steek E r is eene vatbaarheid voor nonsens, aan alle redelijkheid gespeend D e rede w o r d t nu belachen Alleen het leven met zijn driften en instincten is nog w a a r d beleefd te worden. In plaats van de rede komt een ander geloof, maar een geloof in bodem en bloed, en m een staat, die kan doen w a t hij wil en geen andere tegenstelling kent dan die van vriend en vijand, die in den strijd om heeischappij n a a r middelen zoekt, alleen te dulden door een verhederlijkt geslacht H o e zijn de moreele normen gevallen! E e n heldenvereering w o r d t aangeprezen, die geen edel motief meer kent En de k u n s t ' Zij bezit geen richtsnoer meer H e t slot der revolutie w a s de rede E n ziehiei w a a r h e e n zij den mensch gebracht heeft. Dit vonnis is streng, soms zelfs vernietigend T o c h wil H u i z m g a niet voor een pessimist gehouden w o r d e n Hij wil een optimist blijven W a n t hij meent toch te kunnen aangeven, hoe het huidige lijden zoo niet geheeld, dan toch verzacht kan worden Drieërlei

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen