1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 133

123 wacht, IS toch alleen tegen den achtergrond van het evolutiedogma te begrijpen Zelfs moet men dit dogma wel inderdaad, n a a r Kuyper's woord, een hypnotische macht toeschrijven, om te kunnen verstaan, dat M a c h , die zoo nadrukkelijk zijn uitgangspunt m de onmiddellijke ervaring wenscht te kiezen, die zulk een open oog heeft voor het voorbijgaand karakter van wetenschappelijke theorieën, toch zoo critiekloos de darwinistische evolutietheorie met alleen als zoodanig aanvaardt, maar to' basis van zijn systeem kiest M e n vraagt zich toch af of dan van deze theorie niet evenzeer geldt, dat ZIJ als een dor blad zal afvallen, n a d a t zij een tijd lang het organisme der wetenschap , in A t h e m " heeft gehouden Ik w a a g het niet te beoordeelen of deze vraag, althans voor w a t betreft de specifiek darwinistische evolutietheorie reeds door de ervaring bevestigend is beantwoord, al wekken veel uitlatingen uit den krmg der biologen dien indruk M a a r wel is het zeker, dat de zoete toekomstdroom van het ontwikkelings-optimisme door de wereldgeschiedenis der laatste decenniën bruut en wreed is verstoord N a a s t het evolutionistisch treedt ook het sensualistisch motief m M a c h ' s beschouwingen omtrent w e t e n s c h a p in het algemeen en de physica m het bijzonder onomwonden naar voren D e laatste elementen, w a a r m e d e de physica te doen heeft, zijn immers de ,,sinnliche Elementarbestandteile", en het laatste doel is onze gedachten zoodanig aan de verschijnselen aan te passen, dat zij de ,,sinnliche T h a t s a c h e n " volledig vermogen af te beelden Alle hulpvoorstelhngen, wetten formules enz zijn slechts middel tot, slechts het q u a n titatieve regulatief van onze .sinnliche V o r s t e l l u n g " 47) Intusschen speelt evenzeer het [anctionalistisch motief, dat WIJ reeds noemden een niet geringe rol Hoewel het uitgangspunt steeds weer m de , sinnhche" e i v a r m g w o r d t gekozen, en alleen aan de , smnliche Elementarbestandteile" realiteit wordt toegekend, komen toch deze elementen spoedig weei op den achtergrond, terwijl de functioneele afhankelijkheid op den voorgrond treedt In M a c h ' s , Erkenntnis und I r r t u m " lezen wij reeds op bladzijde 10 , , W e hebben hier de elementen van de reeele wereld en de elementen van het ik tegelijk voor ons W a t ons verder nog interesseeren kan is de functioneele afhankelijkheid, m mathematischen z m " En van de physica geldt wel, dat zij ,,ons de sterkste samenhang van groepen van elementen leert kennen", maar onmiddellijk volgt dan weer ,,Op de afzonderlijke bestanddeelen dezer groepen mogen wij echter niet te veel acht slaan wanneer wij een ,,faszbaies G a n z e s " behouden willen D e physica geeft, omdat h a a r dit gemakkelijker is in plaats van vergelijkingen tusschen de oervariabelen, vergelijkingen tusschen functies d a a r v a n " 4S) Elders volgt op de bewering, dat wij ,,einfache Bestandigkeiter

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen