1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 155

145 apodiktische Gewiszheit wie die Satze der M a t h e m a t i k " ( U b e r die Grenzen des N a t u r e r k e n n e n s (uitg 1898 p 16) V a n een andere opvatting gaf G Kirchhoff blijk, toen hij m zijn Vorlesungen uber Mechanik (1876) de taak der mechanica om schreef als ,,die m der N a t u r vor sich gehenden Bewegungen vollitandtg und auf die emfachste W e i s e zu beschreiben (p III en 1) Deze sindsdien herhaaldelijk geciteerde uitspraak wekte destijds een allgememes Ers<aunen ' (Boltzmann gecit door M a c h P V P m P W V p 266) Helmholtz sluit zich er echter m zijn voordracht , Die T a t s a c h e n m der W a h r n e h m u n g " (1878) bij aan ( H von Helmholtz, Schriften zur Erkenntnistheorie p 132) De invloed van M a c h ' s critiek op het apodictisch karakter der mechanische wetten uit zich o a m Die Prmzipien der M e c h a n i k " van H Hertz (1894) W e l begint het W o o r d vooraf ' nog met de uitspraak , Alle Physiker sind emstimmig darm, dasz es die Aufgabe der Physik sei die E r s c h e m u n g e n der N a t u r auf die emfachen Gesetze der Mechanik zuruckzufuhren", maar onmiddellijk volgt dan ,,Welches aber diese emfachen Gesetze smd, daruber herrscht heute nicht mehr die gleiche Einstimmigkeit" (p X X I I I ) Den invloed van M a c h eikent Hertz zelf op p X X V I 55) S G u n t h e r Geschichte der anorganischen N a t u r w i s s e n schaften im 19 J a h r h u n d e i t ( 1 9 0 1 ) , p 25 e v , R W l a s s a k , E r n s t M a c h Gedachtnisrede (1917) p 4, G J Sizoo F r a g m e n t e n uit de geschiedenis der betrekkingen tusschen N a t u u r w e t e n s c h a p en Religie, O r g a a n C h r V e r van N a t u u r en Geneeskundigen, 1937, p 1 eV j*') Heisenberg, geciteerd door W Gerlach m M H a r t m a n n und W Gerlach Naturwissenschafthche E i k e n n t n i s und ihre M e t h o d e n , p 25. 57) A E m s t e m Ernst M a c h Nachruf, Physikahsche Z e i t schrift 17 101 1916 5^) M a c h Mechanik p 233, 268 271 59) P Jordan, Die Physik der 20 Jahrhunderts, p 39 ••'0) C F von W e i z s a c k e r , Die Naturwissenschaften 25, 107, 1937 D a s Smnlosigkeitskriterium das die moderne Physik a n w e n det 1st von der umgekehrten positiven Art sie verzichtet auf das Stellen emer F r a g e w e n n sie eme empirische positive Kenntnis besitzt, deren Foimulierung als N a t u r g e s t e t z logisch unvereinbar w a r e mit der A n n a h m e , die betreffende F r a g e sei durch empirische M e t h o d e n entscheidbar" , Die V e r w a n d s c h a f t beider Denkweisen (n 1 die der theoretische physica en die van het positivisme) liegt nur in dem P n n z i p auf gewisse Fragestellungen zu verzichten, der Unterschied ist aber, dasz die theoretische Physik auf eme F r a g e erst verzichtet, wenn sie weisz dasz sie sinnlos ist, die positivistische Philosophic aber schon, w e n n sie nicht weisz dasz sie nicht smnlos 1st".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen