1938 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 48

40 geestelijke verschijningen te vmden b v ook van de vrije wil" des mensen Deze toepassing der wiskunde is echter geheel onjuist, het IS onmogelijk de differentiaalvergelijkingen uit experimentele gegevens zo op te stellen, dat volkomen nauwkeurig de baan van een werkelijk bestaand materieel deeltje er door wordt aangegeven De conclusie dei dynamische onbepaaldheid moet dan ook vervallen het deeltje zal wel degelijk een volkomen bepaalde bewegingstoestand hebben al is deze door de theorie met absoluut juist aan te geven E e n soortgelijke fout is het geven van bewijzen voor aan de ervaring ontleende grondbegrippen Z o heeft zelfs Boltzmann m zijn werk V o r l e s u n g e n uber die Prmcipen der Mechanik ' blz 20 !; 10 een bewijs geleveid voor de Stelling van het Parallelogram van krachten dat m i geheel waardeloos is Door Prof M a \ Planck w o r d t de hier besproken kwestie weer op andere wijze in 't licht gesteld Hij zegt aldus W a t m de theorie geschiedt is het vormen van een Physikalisches W e l t b i l d een model waarin alle grootheden als mathematische symbolen voorkomen Het W e l d b i l d is een hulpbegrip dat dienst doet om de werkelijkheid weer te geven Z o d r a het beeld echter blijkt geen verklaring meer te kunnen geven moet het gewijzigd of door een ander vervangen worden M e n heeft zich echter vaak wemig bekommerd om de vraag of het theoretisch wereldbeeld en de werkelijkheid met elkaar strookten D a a r o m was b v de Electnciteitstheorie m Duitsland zeer dor en onvruchtbaar geworden m de tweede helft der negentiende eeuw tot eindelijk de ideeën van F a r a d a y en Maxwell aan de Duitse U n i versiteiten ingang vonden en ook d a a r de basis van vruchtbaar verder onderzoek werden N o g veel meer beslist zijn de uitspraken m oezen van den groten Hollandsen natuurkundige wijlen Prof van der W a a l s Deze die zelf stellig een zeer mathematisch-abstracte aanleg bezat maakte een scherp verschil tussen den wiskundige die zich alleen met eigen gedachtenconstructies heeft bezig te houden en den mathematicusphysicus die zich te schikken heeft naar feiten van elders dan uit het denken komende Niet het autonome denken m de mens brengt constructief de dingen voort doch de denkei heeft zich demoedig te onderwerpen aan de objectieve gegevens (zie hierover het V a n der W a a l s - n u m m e r van het tijdschrift F a r a d a y " , 23 N o v 1937) V a n der W a a l s steide dus m de uitkomsten van het experiment groot belang ter toetsing van de theorie, al heeft hrj zelf nooit omvangrijke e x p e u m e n t e n uitgevoerd V a n d a a r ook dat hij de overdrijving veroordeelde w a a r m e e nieuwe ontdekkingen begroet werden b V die der W e t van het Behoud van Arbeidsvermogen velen meenden m het midden der 19e eeuw, dat dit Beginsel alle geheimen der n a t u u r zou' ontraadselen Z o ook de idee dat de Entropie van het Heelal steeds toeneemt, ontkende hij wel met bepaald maar zei

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen