1939 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 89

85

wij n iets....... Hem kennen wij slechts door Zijn eigenschappen en hoedanigheden en door Zijn zeer wijzen en voortreffelijken bouw van de wereld en de doeloorzaken; wij aanbidden en vereeren Hem echter om Zijn heerschappij. W ant een God zonder heerschappij, voorzienigheid en doeloorzaken is niets dan Noodlot en Natuur. Dit omtrent God; een bespreking van Hem op grond van de ver­ schijnselen behoort tot de Experimenteele Philosophie. Tot nu toe heb ik de verschijnselen van de hemellichamen en van onze zee verklaard door de gravitatiekracht, maar de oorzaak der gravitatie heb ik nog niet gegeven. Deze kracht ontstaat in allen ge­ vallen uit een oorzaak, die doordringt tot in de middelpunten van de zon en de planeten, zonder vermindering van sterkte....... De zwaarte jegens de zon is samengesteld uit de zwaarten jegens de afzonder­ lijke deeltjes van de zon, en bij het zich verwijderen van de zon neemt zij nauwkeurig af in reden van het vierkant van den afstand, tot aan de baan van Saturnus, gelijk uit het op de plaats blijven van de aphelia der planeten blijkt en tot aan de verst verwijderde aphelia der kometen, indien althans die aphelia in rust blijven. De grond echter van deze eigenschappen der zwaarte heb ik uit de verschijn­ selen nog niet kunnen afleiden en h y p o t h e s e n v e r z i n i k n i e t 61). W at niet uit de verschijnselen wordt afgeleid, moet hypothese worden genoemd, en hypothesen, hetzij metaphysische, of physische, of zulke der verborgen eigenschappen, of mechanische, hebben geen plaats in de experimenteele Philosophie. In deze Philosophie worden stellingen afgeleid uit verschijnselen en algemeen gemaakt door inductie. Zoo zijn de ondoordringbaar­ heid, de beweeglijkheid en de botsing der lichamen en de wetten der bewegingen en der gravitatie bekend geworden. En het is voldoende, dat de zwaartekracht werkelijk bestaat en werkt volgens de door ons uiteengezette wetten en toereikend is voor (de verklaring van) alle bewegingen der hemellichamen en van de zee....... ” Dames en Heeren. Ik heb ik het voorgaande getracht U een beeld te ontwerpen van de geschiedenis van de grootsche ontdekking van Newton. Gij allen weet, dat de wetenschap sedert Newton niet stilgestaan heeft, maar dat Newton’s magistrale werk, aanvankelijk schoorvoetend geaccep­ teerd op het continent 62), sedert het begin der achttiende eeuw door tal van geleerden in allerlei richtingen is voortgezet en voltooid. Het oorspronkelijke werk, de Principia van Newton, staat dan ook sedert meer dan een eeuw niet meer op het programma van de wer­ ken, die algemeen door wiskundigen worden bestudeerd. En dit is te betreuren in menig opzicht. Ook heden nog is het voor ieder Uwer, die het plan koestert zijn studie op eenigszins breedere basis te fundeeren, van een noodzake-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen