1940 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 115

93 zoo volhardend n a a i een r e p i o d u c e e i b a i e bepaling van het mechanisch warmte-aequivalent, omdat hij m de e r v a n n g het positie! bewijs zoekt van de juistheid van zijn vermoeden M a y e i daarentegen maakt het energieprincipe op grond van zijn innerlijke evidentie tot postulaat, dat als geldig mag worden aangezien zoolang niet de ervaring het tegendeel heeft bewezen D e r Satz dass eme Grosse die nicht aus nichts entsteht, auch nicht vernichtet w e i d e n kann ist so emfach und klar, dass gegen seme Richtigkeit wohl so wenig als gegen em Axiom der Geometrie etwas Begiundetes v/ird emgewendet werden konnen und durfen wir ihn so lange als w a h r annehmen als nicht durch eme unzweifelhafte festgestellte Ta^sache das Gegenteil erwiesen ist" ' - ) H e t standpunt van M a y e r lijkt ons het juiste Immers hoeveel feiten ook bmnen de grenzen der experimenteele nauwkeurigheid m overeenstemming zouden blijken met de energiewet tezamen leveren zij nooit een beslissend bewijs voor de algemeene geldigheid en volkomen exactheid d a a r v a n E e n enkel feit echter, dat er mee m strijd is is wel voldoende voor het bewijs van het tegendeel H e t staat dus niet zoo, dat M a y e r van oordeel is dat de energiewet reeds daarom geldig is omdat zij met ons denken m overeenstemming is D e m de laatste jaren door E d d m g t o n verdedigde o p vatting, dat de fundamenteele natuurwetten van zuiver epistemologisch karakter zouden zijn, d w z dat zij met noodzakelijkheid uit den a a r d der physische denkwijze zouden voortvloeien kan zich op M a y e r niet beroepen Evenmin is dit het geval met de door Dmgler g e p i o p a g e e r d e stelling, dat de physische wetten postulaten zouden zijn, door den wil van den physicus aan de verschijnselen opgelegd architectonische grondregels w a a r n a a r , bij onderlinge conventie der physici, het gebouw der physica w o r d t opgetrokken en de op zichzelf ordelooze werkelijkheid w o r d t geordend ''') N e i g e n s pretendeert M a y e r een nuttig en bruikbaar schema voor het systeem der physica te hebben uitgevonden W a t hij echter wel erkend wenscht te zien is dat hij door nadenken over gegegeven ervaringsfeiten een m de objectieve werkelijkheid geldige w e t heeft ontdekt Zijn vertrouwen dat zulk nadenken tot juiste resultaten leiden kan, en w a n n e e r het inderdaad richtiges D e n k e n " is, zelfs leiden moet, IS gegrond m zijn vertrouwen m de harmonie tusschen het subject en het object der wetenschappelijke kennis In zijn , Bemerkungen uber das mechanische Aequivalent dei W a i m e " schreef hij Die Prufung dieses Satzes auf dem E i f a h r u n g s w e g e die Feststellung desselben in allen Emzelfallen der N a c h w e i s emer zwischen den Denkgesetzen und der objektiven W e l t bestehenden allgememen Harmonie ist die interessanteste aber auch die umfassendste Aufgabe die sich fmden lasst".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen