1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 18

12 sica zijn van geheel anderen aard dan die van de wiskunde, zegt Huygens in de voorrede van zijn verhandeling over het Licht, zij hebben nooit die zekerheid, daar de beginselen van de physica hun juistheid eerst bewijzen door de gevolgtrekkingen. Nooit komt de physica tot de zekerheid der wiskunde; zij bereikt slechts een waarschijnlijkheid, die echter dikwijls tot zekerheid nadert, vooral als er een groot aantal verschijnselen uit de theorie volgen ^o). De Principia Philosophiae van Descartes heeft voor Huygens de bekoring van een roman, die den indruk geeft een ware geschiedenis te zijn * i ) , maar hij acht die bekoring gevaarlijk : de cartesianen laten daardoor na de ware oorzaken op te sporen van een groot aantal natuurverschijnselen, waarover Descartes slechts hersenschimmen gedebiteerd heeft ^2). Pascal's bestrijding van Descartes werd weinig bekend; Huygens' werk was niet populair. Descartes zegevierde daardoor; vooral toen Fontcnelle in zijn ,,Entretiens sur Ia pluralité des mondes" het cartesianisme op elegante wijze, zonder wijsgeerige of wiskundige moeilijkheden, onder het beschaafde publiek bracht, werd het een mode. In Engeland echter ontwikkelde zich tegelijkertijd een andere strooming. Bacon had daar den stoot gegeven tot een natuurwetenschap, die, wars van de abstracte redeneeringen van een zichzelf overleefd hebbende scholastieke natuurphilosophie, weer van den grond af wilde beginnen. En het begin moest zijn : een natuurlijke

•*") Traite de la lumlère, preface. 1690. *^) Oeuvres, Tome X, la Haye 1905, p. 403 : M. des Cartes avoit trouvé la maniere de faire prendre ses conjectures et fictions pour des veritez. Et il arrivoit qu' a ceux qui lisent des Romans qui plaisent et font la mesme impression que des histoires veritablei^ *2) Oeuvres de Chr. Huygens T. X, la Haye 1905, p. 405 : Il devoit nous proposer son systeme de physique comme un essay de ce qu' on pouvoit dire de vraisemblable dans cette «icience en n' admettant que les principes de mechanique et inviter les bons esprits a chercher de leur costé. Cela eust été fort louable, Mais en voulant faire croire qu' il a trouvé la verité, comme il Ie fait partout, en se fondant et se glorifiant en la suite et en la belle liaison de ses expositions, il a fait une chose qui e6,t de grand prejudice au progrès de la philosophie, car ceux qui Ie croient et qui sont devenus ses sectateurs, s' imaginent de posseder la connoissance des causes de tout, autant qu' il est possible de les sgavoir; ainsi ils perdent souvent Ie temps a soutenir la doctrine de leur maitre, et ne s' etudient point a penetrer les raisons véritables de ce grand nombre de phenomenes naturels, dont des Cartes n' a debité que des chimères. (1693).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen