Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 40

38 61) G. Hermann, E. May, Th. Vogel, Die Bedeutung der modernen Physik für die Theorie der Erkenntnis (1937), p. 74 e.v. •'^) Mach vermijdt in zijn Mechanik het begrip massapunt en spreekt alleen over lichamen (Körper). Dat dit moeilijkheden medebrengt, blijkt uit zijn formuleering van de eerste ervaringswet der mechanica, n.L: ,,Gegenüberstehende Körper bestimmen unter gewissen, von der Experimentalphysik anzugebenden Umstanden aneinander entgegengesetzte Beschleunigungen nach der Richtung ihrer Verbindungslinie" (p. 241). Het is echter duidelijk, dat men bij twee lichamen ,die altijd een zekere uitgebreidheid bezitten, niet van de verbindingslijn kan spreken. Men houde ook in het oog, dat ,,Körper" ook hier volgens Mach zelf (vgl. p. 484) beteekent: ,.eine verhaltnismaszig bestandige Summe von Tast- und Licht-empfindungen, die an denselben Raum- und Zeitempfindungen geknüpft ist". ö^) Mach, Mechanik, p. 242. 64) Vgl. ook Moritz Schlick, Allgemeine Erkenntnislehre, p. 91 en 92. 65) Mach, Warmelehre, p. 431. 66) Zie b.v. M. Planck, Ann. d. Phys. 57, 72, 1896; L, Boltzmann, Ann. d. Phys. 57, 39, 1896; 58, 595, 1896; 60, 231, 1897; 61, 790, 1897; W . Ostwald, Ann. d. Phys. 59, 154, 1896; P. Volkmann, Ann. d. Phys. 61, 196, 1897. 67) Jordan, a.w., p. 32: ,,Gegen die Anerkennung des Newtonschen oder des ihm ahnlichen Coulombschen Gesetzes als eines unableitbaren physikalischen Elementargesetzes straubte sich nicht nur eine durch die materialistische Philosophic geschulte Denkweise, sondern auch ein physikalischer Instinkt, der der Natur die tiefere Bedeutung der physikalischen Nahewirkungsgesetze gegenüber den Fernwirkungsgesetzen abgelauscht hatte". Deze gedachtengang is zeer typisch in den geest van Mach. De door de materialistische philosophic geschoolde denkwijze en het physisch instinct werkten op dit punt samen, maar later blijkt, dat de denkwijze fout was, terwijl het instinct gelijk krijgt. Vgl. Mach: ,,Nicht das mit Bewusztscin erworbene allcin, sondern der starkste intellektuelle Instinkt, verbunden mit bedeutender begrifflicher Kraft, machen den groszen Förscher aus" (Ö. N. P. F., in P. W . V., p. 221). 6*^) O p 28 November 1908 teekende Van 't Hof f in zijn dagboek aan: ,,Ostwald besuchte mich. Er ist zur Molekel bekehrt". (E. Cohen, Jac. Henr. van 't Hoff, 1912, p. 572). Vgl. W . Ostwald, Grundrisz der allgemeincn Chemie, 4e uitg., 1909, voorrede gedat. Nov. 1908: ,,Ich habe mich überzeugt, dasz wir seit kurzer Zeit in den Besitz der experimentellen Nachweise für die diskrete oder körnige Struktur der Stoffe gelangt sind, welche die Atomhypothese' seit Jahrhunderten, ja Jahrtausenden vergeblich gesucht hatte.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen