Betrekkelijk of volstrekt - pagina 21

hij het, die een of meer strafbaar gestelde daden pleegt. De moeilijkheid is, vast te stellen of hij verantwoordelijkheid draagt. Er zijn kinderen die als het ware de wereld ingeschept worden door de satan. Ze zijn aan allerbedenkelijkste verhoudingen ontsproten en dragen dit merk hun ganse leven mee. Kinderen lijken op hun verwekkers en kunnen gunstige, kunnen ook slechte hchamelijke en geestelijke eigenschappen hebben geërfd. Zij ondergaan de invloed van hun omgeving bij het groter worden. Zij worden onverstandig aangepakt hetzij door hun ouders, hetzij door opvoedende instellingen of door de staat '^^). Ziekte, armoede, hongersnood en oorlog beïnvloeden de levensloop. Is de mens een geschovene of schuift hij zelf? Van een genie en van een stompzinnige zijn niet dezelfde beslissingen te verwachten. Evenmin van een bedelaar en een geldmagnaat. Daaruit volgt, dat het bezit van een verfijnd of van een verdoft geestesleven mede bepalend is voor wat men doet, dat uitwendige omstandigheden waarover men geen zeggenschap 7 heeft, de doorslag geven. Het ligt voor de hand een oorzakelijke afhankelijkheid op deze gronden aan te nemen. In dezelfde richting wijst een onderzoek van de wijze waarop de menselijke wil werkt. Elk besluit is de resultante van talrijke bepalende factoren. Het wilsvermogen heeft een zekere kracht. De vorming van een besluit wordt beïnvloed door verstand en gevoel. Sommige voorstellingen en prikkels oefenen grote, andere geringere invloed. Een oorzaakloos wülen laat zich niet denken. Daarom is het niet vreemd dat telkens de zegepraal van het determinisme wordt afgekondigd®*). Ter zelfder tijd spreekt het indeterminisme velen toe. Zij beschouwen een heerschappij van de oorzakelijkheid als niet levensecht. Het bepaald worden door oorzaken heeft iets natuur-noodwendigs, dat ingaat tegen hetgeen men van een niet natuurlijk, een geestelijk zedelijk-redelijk leven verlangt. Indien er van gedetermineerdheid bij de mens sprake is, zozouden zij hechten aan een tussen-oplossing, aan een gedetermineerd zijn tot vrijheid '^^). Zij vinden die vrijheid overigens in voldoende mate, juist bij een bloot leggen van het wilsproces. Dit vertoont een vorm van zelf-beweging, van spontaneïteit, die met oorzakelijkheid niet wordt ver®') Gedenkboek 1907—1957. Psychiatrisch Juridisch Gezelschap, Amsterdam 1957, 161 en V., waar de levensgeschiedenis van Frans Rosier vs^ordt meegedeeld. ^) Men neme H. E. Barnes en N. K. Teeters, New Horizons in Criminology, New York 1947, 393, 952, die als hartstochtelijke deterministen het indeterminisme tenminste als verouderd beschouwen. Ook een „tussenfiguur" als Wilhelm Sauer, Allgemeine Strafrechtslehre, Berlin 1955, 45, zag het determinisme op winst staan. ^) Een van E. M. Mayer afkomstige formulering; zie Die schuldhafte Handlung und ihre Arten im Strafrecht, Leipzig 1901, 29.

19

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen