Een keerpunt in de voorgeschiedenis der Vrije Universiteit - pagina 17

komen en heeft hij zijn sympathie betuigd met „de grandieuze grondgedachte der Vrije Universiteit"^"). Heeft Gunnings plan een reële kans van slagen gehad? We hebben hier opnieuw een punt bereikt, waar onze kennis van de afloop gemakkelijk het oordeel kan vertroebelen. Kuyper zelf heeft, als we aan zijn latere uitspraken geloof mogen hechten, stellig gemeend dat begin '76 inderdaad nog de mogelijkheid bestond van een vrije universiteit, gedragen „door geheel de orthodoxie in den lande", waartoe hij mede de ethischen rekende ^^). En hij niet alleen! Ook iemand als Lindeboom, die tegen de Vrije Universiteit bezwaren had, leek „een Christelijke universiteit, door kerkehjke seminaria omgeven en aangevuld,... toen nog zoo onmogelijk niet" ^^). Wat Bronsveld en Van Toorenenbergen er toe gebracht heeft Gunnings voorslag af te wijzen, was naar alle waarschijnlijkheid vooral hun vrees voor de wassende invloed van de gereformeerde groep in de Nederlandse Hervormde Kerk. Behalve dogmatische divergenties speelde daarbij voornamelijk een rol het verschil van opvatting inzake de juiste oplossing van het kerkelijk vraagstuk. Zelf waren de ethischen allerminst tevreden met de feitelijke toestand. Bronsveld bijv. heeft zich meermalen zeer scherp uitgelaten over het beleid van de Hervormde Synode en haar telkens weer tot uitdrukking komende „oude haat tegen de orthodoxen" ^^). Zij vreesden echter, dat de gereformeerden in de kerkelijke kwestie een beslissing wilden forceren, die gemakkehjk tot een breuk zou kunnen leiden. In wezen vinden we hier de beide tegenstellingen terug, die ook in de kring van het Réveil onenigheid hadden veroorzaakt, de tegenstelling namelijk tussen de juridisch-confessionele en de „medische" oplossing van het kerkelijk vraagstuk, en het daarmee niet identieke maar wel nauw verbonden „antagonisme der ethisch-irenische en der christelijk-historische rigting" ^*). Met deze zakehjke tegenstelHng vermengde zich een persoonlijke, waarvan het gewicht niet onderschat mag worden. De wijze waarop Kuyper, de leider en organisator der gereformeerden, zijn tegenstanders, ook zijn geestverwante tegenstanders, met de pen placht te tractoren was soms, hij heeft het zelf achteraf erkend'*®), op het krenkende af, ^°) Uitlating tegenover H. Bavinck in 1899, geciteerd door R. H. Bremmer, Herman Bavinck als dogmaticus, 1961, blz. 107. ^1) Revisie der Revisie-legende, blz. 30; vgl. „Strikt genomen", blz. 135. ^2) L. Lindeboom, Heb de vs^aarheid en den vrede lief, 1880, blz. 47. 33) Stemmen voor Waarheid en Vrede, jg. 15, dl. II, 1878, blz. 687. 34) G. Groen van Prinsterer, Nederlandsche Gedachten, dl. I, 1870, blz. 222. 35) Zie o.a. Geen vergeefs woord. Verzamelde Deputaten-redevoeringen, 1951, blz. 27 (1885).

15

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen