Natuur en geest in de geneeskunde - pagina 12

Hippocrates niet aan een geheimzinnige, zelfstandige geneeskracht der natuur, die min of meer bevmst naar genezing streeft. Zijn vis medicatrix naturaei is de som van alle genezingstendenties in het lichaam. Maar de natuur handelt, volgens hem, zonder overleg {ovx. èn öixvoirjg), ze is zonder onderricht gebleven (djixidsvroi;), heeft niets geleerd, doch doet haar plicht^. Door het als het ware automatisch, wetmatig karakter van de herstelstrevingen der natuur kan ze te kort schieten, te ver gaan of op verkeerde banen geraken. Het is dan, dat de Hippocratische arts ingrijpt met zijn technè, zijn kunde. Deze omvat immers niet alleen zijn vakmanschap en ambachtelijk kunnen, maar ook zijn op toepassing gerichte wetenschap, de studie van de werkwijze en de ordeningen der natuur^. Vervuld van eerbiedige bewondering voor wat de natura medicatrix zelve bij ziekte vermag, leerde Hippocrates zijn jongeren groot vertrouwen in haar te hebben, haar te volgen en zo nodig te ondersteunen, doch niet voor de voet te lopen. Zonder de natuur, die de groei regelt, de wonden sluit, vermag de arts immers niets. Dikwijls moet hij afwachten, wat ze doet. Hij zij een minister, geen magister naturae. Hetzelfde hield - na een lang leven, ongemeen rijk aan geneeskundige ervaring ook de oude Boerhaave zijn gehoor voor, toen hij in zijn rectorale rede van 1731 betoogde, dat de geneesheer niet meer dan een dienaar, neen: een knechtje, een servulus van de natuur moet willen zijn. Deze oude Griekse wijsheid blijft door de eeuwen heen merkwaardig actueel, ja wint nog aan actualiteit. ledere artsengeneratie opnieuw moet worden gewaarschuwd tegen een overschatting van eigen kunnen, welke leidt tot een bedilzucht over de natuur, tegen de verleiding van een ongebreideld therapeutisch activisme - dat geldt zeker voor de onze, die de iatrogene ziektebeelden op beangstigende wijze ziet toenemen. Natuur en geneesmiddel Vanzelfsprekend wendde de Griekse arts tot het herstel van zijn pa^ E. D. Baumann, Historische Betrachtungen über die vis medicatrix naturae, Janus 40, 1936, blz. 148 en 197. M. Neuburger, Die Lehre von der Heilkraft der Natur im Wandel der Zeiten (Stuttgart 1926). 2 Epid. VI, 5.

^ De medische wetenschap is nimmer een zuiver bespiegelende, een epistèmè, doch blijft op de praktijk gericht. Daarom heten ook later de medische wetenschappen en ook bijv. de botanie als kruidkunde in het Latijn steeds een ars. Cf. King, a.w. blz. 37-40.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen