HET BOEK VAN DE WEEK.

Kampen -'" iS. H. Kok.

Het zou geen gemakkelijk werk zijn, de soorten van boeken, die er in verband met den Bijbel worden geschreven, te classificeeren.

Wanneer we er dan ook op wijzen, dat er boeken van onderscheiden aard zijn, die zich met den Bijbel bezighouden, dan bedoelen we allerminst een rubriceering van al deze boeken te geven.

Toch valt 't al spoedig op, dat er enkele lijnen van divisie door de totaal-massa literatuur loopen. Daar zijn in de eerste plaats de wetenschappelijke commentaren. Boeken, die enkel het wetenschappelijk doel nastreven. Ze willen niet stichtelijk zijn in de eerste plaats, ofschoon ze zeer vele stoffen ter bouwing en stichting kunnen aandragen, wanneer we althans te doen hebben met werken van geloovige mannen van wetenschap. „Populair" zullen commentaren echter nooit worden, aangezien ze uit den aard der zaak zich. aansluiten bij en • behandeling geven van den oorspronkelijken tekst, en dus nogal veel Grieksch en of .Hebreenwsch bevatten. Overigens zijn deze commentaren onmisbaar voor den theoloog. Dan bezitten we de zoogenaamde „({^orte Verklaringen". De bedoeling van dit soort werken is den bijbellezer een gids te zijn; den tekst beter te doen verstaan; en inzicht te geven in de bedoeling van bet geheel. Inzonderheid de „Korte Verklaringen", zooals die in de laatste jaren bij Kok uitkwamen, hebben onder ons Gereformeerde volk groote bekendheid verworven, en'ze bev^atten een schat van wetenschap, op eenvoudige wijze verwerkt. Vooral ook door en juist om de „nieuwe vertaling" van den. oorspronkelijken tekst, die deze „verklaringen" bevatten, geven ze zeer belangrijke bouwsteenen voor een nieuwe bijbelvertaling. Een vraag om e^n nieuwe bijbelvertaling moet groeien'; en deze , , korte verklaringen" kunnen ons volk ten dezen in de goede richting opvoeden.

Veel is er ook geschreven over den Bijbel. Er is de laatste jaren een zondvloed vSi literatuur — misschien juister: van bedrukt papier — gekomen, van de zijde van hen, die met geoorloofde en ongeoorloofde, met eerlijke en oneerlijke, met wetenscha.ppelijk-aandoende en met alle wetenschap (ondanks den aangenomoi schijn) spottende middelen, pogen den Bijbel te bevecliteii. Men , , bewees", dat mythen, en sagen den eigen-

lijken bijbel-inhoud uitmaakten; er deugde van dien bijbel niets; dwaas was, die poogde zich te werpen op de verdediging van de Schrift.

Desondanks waagden velen toch die poging.

Geen onderwerp is door de christelijke apolo-«etiek zoo dikwijls en zoo gevarieerd besproken als de waarde en de echtheid van den Bijbel als Woord van God.

Ook onzerzijds geschiedde dat, zoowel in kleine, en onaanzienlijk uitziende boekjes als'b.v. Ds K. Schilder „Tegenstrijdige teksten in den Bijbel? " als in schitterend uitgegeven werken, met een inhoud, die geheel door dat uiterlijk wordt gedekt: we denken b.v. aan Dr B. Wielenga's „De Bijbel als boek van Schoonheid".

Maar een tweetal groepen is er nog, dat juist die werken bevat, die een groote populariteit plachten te hebben.

Dat zijn de werken van exegetisch-homiletischstichtelijken aard allereerst.

Zoo zijn el" b.v. bij de werken van wijlen den onvergetelijken, maar helaas door vele jongeren al bijna niet meer gekenden Ds Jan van Andel. Er zijn er bij zijn boeken, die de commentaar benaderen, zoowel naar vorm als naar .inhoud. Er zijn er ".ook — b.v. de in „volksuitgaaf" verschenen boekjes als „De morgenstond van , Tezus' leven", „Jezus' leer", „Jezus' laatst vaarwel" enz. die meer het stichtelijke en homiletische karakter toonen.

Dit soort werken heeft het twijfelachtig genot in groot gezelschap te leven. Daardoor krijgt een werkje van dezen aard spoedig het ietwat medelijdenswaardige type van het kudde-dier. Je kijkt er niet naar — er zijn er teveel van.

Ja, juist behalve dan, wanneer deze werken zóó zijn, dat ze onder de massa onmiddellijk opvallen.

Juist die trekken "de aandacht, en behouden die in den regel.

Maaj-niet zóó maar.

Dat „opvallen" wordt veroorzaakt door een zoo geheel bizonderen inhoud, door een in die mate geniaal gecomponeerden vorm, door het tintelen van zoo rijke en vooral origineele gedachten, dat ge onmiddellijk merkt hier te zijn bij een plaats, waar het goed is stil te verwijlen.

Zóó konden van Andel's werken, zóó kon Biesterveld's „Van Bethanië naar Golgotha", zoo ook kon het jioek „Van Golgotha naar Jeruzalem" door Biesterveld begonnen en door Wielenga voltooid, zóó ook konden sommige werken van Ds Knap (waarom schrijft Ds Knap in den laatsten tijd te veel? M.i. is er bij hem groot gevaar, dat hij zijn toevlucht gaat zoeken in het gevaarlijke allego-riseeren!) — ik zeg, zóó konden al deze werken en andere niet genoemde te midden van de veelheid, onmiddellijk een naam verkrijgen en behouden.

Maar dan is er nog een andere groep van T^oeken.

Dat zijn de werken van uitlegkundigen aard, die tevens een literair karakter hebben. Exegese in den vorm van een belletristisch waardevol werk. Wetenschap in een vorm, die aesthetisch de meest aangename is; kennis en schoonheid vereenigd. Bij deze groep denk ik aan Ds Schilders pennevruchten en ik denk aan "Dr Wielenga.

Dr Wielenga is ongetwijfeld een van onze kunstenaars. We klagen wel eens. Dr Wielenga heeft zelf ook wel eens geklaagd.

En toch — welke richting in ons land kan. er zich op beroemen, dat ze een man heeft zooals wij. Gereformeerden, er een hebben? Kort na elkaar komen van Wielenga's hand: „De Bijbel als boek van Schoonheid", een uihiemende vertaling van Thomas a Kempis' „Navolging", en na dit boek: het eerste deel van „Van Jeruzalem naar Rome". Dit eerste deel bevat 542 paginas. Het heet: „Van Jeruzalem naar Antiochië". Het geeft de exegese van Hand. 3-12. En toch geeft het bijna belletrie ook.

Is dit exegese? Is het een wetenschappelijk werk? Zie eens, we zijn zoo gewoon de dingen verkeerd te zien. Het is wel eens voorgekomen bij het Hooger Onderwijs, dat de studenten een college waarvan ze niets snapten, wetenschappelijk noemden; en wanneer ze alles konden volgen — dan och, was 't toch zoo héél gewoon en „n i e t wetenschappelijk". Van de groote Lorentz wordt verhaald, dat hij de moeilijkste kwesties den studenten duidelijk kon maken. En dat hij deswege aanvankelijk wel „de H. B. S.. leeraar" werd genoemd. Sommigen geneerden zich zelfs, zijn colleges te volgen.

Is dit boek van Wielenga een wetenschappelijk werk? O, neen, indien ge onder „wetenschappelijk" verstaat, dat het U groen en geel-voor de oogen moet worden van de vreemde woorden en van de gecompliceerde zinnen, van de citaten en dje) vreemde namen; van de uitheemsche talen en de aangehaalde boeken en tijdschrift-artikelen.

Maar, ja zeker, indien ge uitgaat van de gedachte, dat het wetenschappelijke in zulk een werk zit in den vóórarbeid, en dus in de keuken geschiedt, terwijl, het gerecht ons immers in de eetzaal wordt opgediend.

Natuurlijk, dit boek is niet specifiek wetenschappelijk. Het is méér. Het is een stuk kunst óók.

Dr Wielenga geeft twee vertalingen.

De bekende Statenvertaling en die van Dr Brouwer, uit „Verkorte Bijbeluitgave", onder leiding van Prof. Obbink.

Wanneer we een opmerking mogen maken, dan zouden we zeggen, dat 't misschien wenschelijk ware geweest dat Wielenga een kleine waarschuwing tot voorzichtigheid bij het gebruik van deze vertahng en de uit dien hoek stammende verklaring hadde geplaatst. Er kan een gevaar schuilen in een introductie! Dit zij terloops opgemerkt. Misschien is in het tweede deel van het werk zulk een algemeen gehouden opmerking, of een kleine vingerwijzing bij een aberratie van de bedoelde heeren, te wachten.

Ik zei: welke richting beschikt over een schrijver, als .wij in Dr Wielenga "hebben?

Deze ruim vijfhonderd paginas zijn van zin tot zin, bijna zouden wij zeggen van woord tot woord schoon.

Ook dan, wanneer wetenschappelijke kwesties ter sprake komen, en moeilijke vraagstukken de aandacht bezig houden, handhaaft de schrijver zijn roem als stylist.

En wanneer hij bekende dingen zegt, zegt hij ze toch origineel.

Een paar voorbeelden mogen dit duidelijk maken. Zoo lees ik op pag. 280:

„In den godsdienst (wordt) het gevoel door het inzicht, het hart door het verstand beheerscht. Het is niet waar, wat nieuwerwetsche filosofen zeggen, dat de religie een zaak is van sentiment. Het gevoel is neutraal. Het stelt zich geheel in dienst van de rede. Zelfs de wil volgt de uitspraak van het verstand. Want het eerste kenmerk van het mensch-zijn naar Gods beeld is kennis".

En dan die andere gevallen waarbij het gaat om algemeen bekende dingen (naar aanleiding van Hand. 4:16). „Ze zijn lastige menschen. Niet de tevredenen, de verdraagzamen, de liefhebbers van hun rust, maar de profeten als het „monnikje" van Wittenberg, de held van Geneve, de eenzame Bilderdijk, de dominé van Ulrum. Het verschijnen van zulke mannen, die niet meedoen aan den bouw van den tempel 'der neutraliteit, stelt de „leiders der menschheid" altijd weer voor het probleem: at zullen wij met deze menschen doen? "

Dat is frisch gezegd en dat is krachtige taal.

Het boek van Wielenga is vol van deze prachtgedachten.

We zouden gaarne citeeren — wanneer de ruimte' ons niet ontbrak.

Enkele voorbeel(Jen:

„De psychologie der Heilige Schrift staat altijd in dienst van de heilige ethiek" (pag. 32).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen