Kerkbouw.

II

Dr Kuyper wees er in „Onze Eeredienst" op, dat de bouwmeesters te veel met het verleden waren vastgegroeid wat de inrichting der kerkgebouwen betreft.

Wel werd het „koor" als overbodig weggelaten fen enkele andere veranderingen aangebracht, doch het eigenlijke protestantsche kerkgebouw, op de basis van de „nieuwe kerkidee" ontworpen, is in den loop van vier eeuwen niet tot stand gekomen.

Wat de zeventiende eeuw ons aan nieuwe kerkgebouwen bracht, vond voor een deel aansluiting aan de Gothische cathedraal (de Westerkerk in Amsterdam van Hendrik de Keyzer is min of meer van het driebeukige type) en is voor een ander deel ontsproten aan den geest der Renaissance. Deze laatste soort kerkgebouwen vertoonen den vorm van het Grieksche kruis of hebben een veelhoek tot grondplan, meestal den acht-hoek.

In het algemeen dus van het type van den centraalbouw.

De toren, die dienst doet als uitkijktoren zoowel als voor de klokken en het uurwerk en daardoor een meer maatschappelijke functie krijgt, wordt gewoonlijk nog volgens de traditie aan de westzijde geprojecteerd. ,

Het zou te ver voeren en het valt ook buiten het bestek van deze beschouwingen, om nader in te gaan op datgene, wat in deze eeuwen door de kerkbouwmeesters is gewrocht, al loont het zeer zeker de moeite om dit aan de ons overgebleiven monumentale kerkgebouwen na te gaan.

Voor dengene, die hierin belang stelt, moge worden verwezen naar de uitvoerige en goed gedocumenteerde studie van Dr M. D. Ozinga: „D© Pro^ testantsche Kerkenbouw in Nederland van Hervorming tot Franschen Tijd", die in 1929 bij Paris ir Amsterdam verscheen.

In dit interessante werk komt de schrijver tot de conclusie, dat de gestichte kerkgebouwen met centraal grondplan niet overeenkomen met de behoeften van den protestantschen eeredienst, ook al meent hij dat ze in het algemeen „uiterst bruikbaar" waren.

Het wil ons voorkomen dat dit milde oordeel over de bruikbaarheid dezer gebouwen van een groote mate van welwillendheid tegenover de bouwmeesters getuigt en de critiek van Dr Kuyper op de gebrekkige inrichting der bedehuizen uit deze periode meer juist genoemd mag worden.

Genoeg om te doen zien, dat de bloeitijd van het Hollandsche klassicisme ons nog weinig nader heeft gebracht tot de oplossing van het vraagstuk van den protestantschen kerkbouw.

Het was Dr Kuyper, die in 't begin dezer eeuw in zijn bekende werk „Onze Eeredienst" het vraagstuk in zijn vollen omvang behandelde en de gedachten ontwikkelde, waarnaar de bouwmeesters zich konden richten bij het ontwerpen van onze kerkgebouwen. •• ., „.., .

Nu de richtlijnen waren uitgestippeld was de beurt aan onze architecten om de ontwikkelde gedachten in den bouwkunstigen vorm te belichamen. Een zeker niet gemakkelijke taak.

Het is een blijvende ©ere voor den architect Tjeerd Kuipers, dat hij dit vraagstuk heeft aangedurfd en in Dordrecht een poging deed om het gestelde ideaal te verwezenlijken.

Een poging die, hoe men ook over het resultaat moge oordeelen, volle waardeering verdient, al zal de thans vergrijsde Icerk-bouwmeester deze eerste poging niet als een exempel voor de jongere architecten willen stellen.

Jammer genoeg moesten daarna tal van jaren verloopen eer verschillende bouwmeesters ontwerpen t© voorschijn brachten, die meer of minder

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen