Het eeuwfeest der Afscheiding.

VIII.

In den tijd dan van zijn schorsing onthield De Cock zich streng van alle ambtelijk werk. Tevergeefs vroeg de kerkeraad aan de bevoegde autoriteiten verschoond te blijven van de waarneming der beurten door predikanten uit den ring. De kerkeraad beschikte zelf gaarne over den kansel. Hoe zwaar moet het De Cock zijn gevallen des Zondags niet te mogen prediken! Dat begon direct met de Kerstdagen en den daarop volgenden Zondag en feestdagen. De classis had niet zonder sluw opzet zulk een groote haast gemaakt; zij wilde treffen, en ze mocht de wrang proevende voldoening smaken, van raak te hebben geslagen. Heeft De Cock gedurende de „vernieuwing" van het inwendige van de kerk de Zondagen benut door in meer dan een der omliggende plaatsen, als Ie Niezijl en te Lagemeeden, zijn zooveel besproken en zoo lasterlijk beschreven predikbeurten te houden, nu moest hij zich stichten door met vele anderen bij de wed. Kosters luisterende neder te zitten onder de oefening van eenvoudigen. Deswege zal hij in de week der Afscheiding valschelijk worden beschuldigd en onrechtvaardig veroordeeld. Was hij de kerk uilgedreven, men zal niet rusten voor hij uit de maatschappij zal zijn gebannen, gelijk men spotliederen zingen zal als hij wordt uitgedragen uit de poorten der stad Groningen naar zijn laatste rustplaats.

Hoe zwaar hem deze gedwongen rusttijd ook moet zijn gevallen, hij doodde den tijd niet in mokkend stilzitten, doch hij werkte nu met verdubbelde kracht voor de pers. De dagbladpers trok één lijn met de machthebbers in den Staat en in de Kerk. Zij heeft zich evenzeer tegen De Cock gesteld, als zij zich schandelijk bloot heeft gegeven tegenover Da Costa en diens vrienden. De Cock zal dan zijn eigen weg vinden. Ook toen hebben onderscheiden drukkers den moed gehad zich te geven voor „het verdrukte volk", gelijk bij elke reformatie de pers bizondere diensten aan haar heeft bewezen. Nu evenwel waren deze drukkers menschen die behoorden bij de „luyden" waaronder de beweging dier dagen den meeslen ingang had gevonden. „Oranje Ties", de uitgever te Veendam, die een paar jaar tevoren in 1829 op zeer bescheiden voel was aangevangen met de uitgave van de Veendammer Courant, was de man bij wien het overgroot aantal van De Cocks meestal kleine vlugschriftjes uitkwamen, en naast •ftiem waagden Bolt en Schildkamp te Groningen zich

voor de actie die aan hen sympathiek was. In dezen tijd dan verscheen zijn reeds voor Iwee jaar opgestelde Har tel ij ke toespraak aan het Mederlandsche volk; de uitgave werd in de Provinciale Groninger Courant aangekondigd den 18 Febr. '31, No. 14.

Een stroom van brieven uit bijna alle deelen van het land en zelfs van over de Oostergrenzen kwam binnen te IJlruni, toen het gerucht der schorsing vloog door het land. De briefschrijvers begrepen allen zonder onderscheid waarom het pleit ging; dit kwam treffend uit in hun betuiging met hoe groote instemming zij gelezen hadden zijn Verdediging tegen twee wolven in de schaapskooi van Christus. Sterk contrasteerend is het oordeel van deze briefschrijvers met dat van de mannen die in onzen tijd wanen de erfgenamen te zijn van den geest van het Réveil en de actie tot kerkherstel. Opmerkelijk dat de meest voortreflijken van dezen die De Cock hun instemming betuigden en aanmoedigden, straks niet met de Afscheiding zullen medegaan, hun bezwaren zullen hebben en ook niet verzwijgen voor De Cock en zijn medestrijders. Echter wat verschilt hun waardeeringsoordeel toch sterk van dat dergenen, die doen alsof zij de voortzetters zijn van gene voortrekkers. Het goud heeft zijn glans verloren!

Een onder deze briefschrijvers zal dra in intiemer relatie met De Cock komen; in drukker correspondentie; De Cock zal hem straks tegen Mei een bezoek brengen; het zal in den herfst worden beantwoord; voor de eerste maal zullen ze dan een verbond maken als tusschen David en Jonathan, welk verbond ze daarna zullen vernieuwen op de eerste vergadering van opzieners en afgevaardigden uit de onderscheidene provinciën van Nederland; gehouden den 2den Maart en volgende dagen 1836, te Amsterdam; een convent, later synode genoemd! Deze briefschrijver is de door velen hooggeprezen, door anderen veel gelaakte Hendrik Peter Scholte van Doeveren en Genderen, gelegen in het land van Heusden en Altena, die in Ds van Spall en Ds Pape, mannen zal ontmoeten niet minder vijandig hem gezind dan een Ds Damsté, Ds Hendriks en Ds Cremer, praesides en scriba van de kerkelijke Besturen, die zich zoozeer hebben misgrepen in de procedure De Cock, dat zelfs de aller christelijkste synode van de Nederlandsche Hervormde Kerk oordeelde dat ze te ver waren gegaan. Te ver! Niet in hun plagerijen, niet in hun onheusche bejegening, niet in hun onwettige handelingen, maar ze waren een weinig te voortvarend geweest, niet voorzichtig genoeg; ze hadden niet alles gedaan wat ze hadden kunnen doen om te behouden, ïn onze omgangstaal zouden wij zeggen dat ze een tik over de vingers hebben gekregen, dat ze wel op hun neus zullen hebben gekeken, en dat des te eerder omdat ze in hun stukken aan de synode met bizonderen nadruk wezen op de bewezen christelijke zachtmoedigheid jegens De Cock betoond en op hun ernst hem te behouden en niet te verderven. Het masker is aan hen door het besluit der synode inzake De Cocks ontzetting uit het ambt van liet gelaat gerukt; wellicht dat het Provinciaal Bestuur nu het toch eenmaal in zijn ware gedaante tentoon was gesteld, daarna ook onverholen zijn weerzin op brute wijze in de personen van den praeses en den secretaris bij den verderen gang van de procedure openbaarde.

De Cock, geschorst voor onbepaalden duur, omreden hij zijn Verdediging had geschreven, overwegende dat het doopen tenslotte niet verboden kou worden, noch 't catechiseeren, onderricht dat het vonnis onwettig was, wijl de zitting onvoltallig, beriep zich op het Provinciaal Bestuur. Dit Bestuur berichtte hem, eerst in Februari, dat een nader onderzoek door een commissie noodig werd geacht, en De Cock daarvoor moest verschijnen. fjaarne verscheen De Cock voor deze commissie. Weer talmde het Bestuur, in scherp contrast met ('e haast gemaakt bij de schorsing, eerst na eene maand kon hij verschijnen te Groningen voor bedoelde commissie. Copie van de vragen door de commissie hem gesteld werd aan De Cock geweigerd. In een buitengewone vergadering van den eersten April daaropvolgende werd het vonnis bekrachtigd, ja verzwaard, een ongehoord iets bij het gaan in appèl. Rechtsgeleerden van naam noemden het een feit dat nimmer voorkomt bij de burgerlijke rechtspraak. Deze was dan de door henzelf geprezen liefde om te behouden, die denkelijk moest uitkomen in haar gestrengheid. De schorsing voor onbepaalden tijd wordt een voor twee jaren; en dat wel met verües van traktement. De grond was, de eenige grond, het schrijven van de Verdediging, alsof er in Nederland geen vrijheid was van drukpers, waarop De Cock steeds weer in zijn „Klagen en vragen" bij den koning zal wijzen. De groote misdaad van De Cock was dat hij het pleit voerde, zoo krachtig en zoo sterk, voor de gereformeerde leer en de gereformeerde belijders.

Reeds binnen een maand wordt hij uitgenoodigd, ^'oor eene commissie te „sisteren" op Maandag den Vijfden Mei '34, te elf uren, ten huize van H. van der Laat^j i-T-tv—-j^; -Groöle Markt te Groningen. Dit kwam hem zeer^^êlegen. De kerkeraad had namelijk besloten het niet bij schrijven en protesteeren aan en bij den koning te laten, maar een commissie van twee personen te zenden ten einde den koning persoonlijk in te lichten. Daartoe werden afgevaardigd Eis Be Cock en Br. P. de Wit, van Wildervank, opvolger aldaar van den veelgenoemden Nieman, en schrijver van een paar brochures; de man, die afgezet werd om zijn trouw als „catechist", gelijk hij zichzelf noemt op het titelblad van een pamflet, verschenen bij „Oranje Ties", te weten F. E. Mulder, te Veen; dam, einde 1835, getiteld: Ook dit nog!

G. KEIZER.

(Wordt vervolgd.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen