VAKWETENSCHAP EN PRAKTIJK

Over de doodsoorzaak van eenige bekende mannen.

Het kennen van hchamelijke afwijkingen en ziekten van bekende persoonlijkheden kan verhelderend werken op ons inzicht in hun werken en daden. Meer en meer groeit de belangstelling voor de ziektebeschrijving, de pathografie van beroemde mannen. Niet aUeen de geestelijke, maar ook de lichamelijke gesteldheid heeft grooten invloed gehad op het scheppen van groote werken op litterair, muzikaal en ander gebied.

Een van de eerste artsen die zich bezighield met het opsporen en beschrijven van ziektegeschiedemissen was de Leipziger Dr Moebius. Vooral zijn. critische pathografie van Jean Jacques Rousseau geniet een algemeene bekendheid. Hij legt den nadruk er op, dat niemand geestelijk volkomen normaal is en z.i. bij ieder ziekelijk en gezond dooreen gemengd is.

Ook Prof. van Calcar bespreekt in een van zijn wierken 1) ziektebeschrijvingen o.a. van Rousseau, Schiller en Beethoven. Maar een van de nieuwste en meest oriënteerende werken op dit gebied is het werk van Dr Braun. ^) We zullen er echter tevergeefs de pathografieën in zoeken van voor ons belangrijke mannen, b.v. van Calvijn.

In het algemeen blijkt de productieve kracht van verschillende auteurs zeer aan wisselingen onderhevig te zijn, welke veelal samenhangen met de lichamelijke conditie, waarin ze zich bevinden.

Daarom zullen we beknopt de ziekten en doodsoorzaak nagaan van enkele mannen, waarvan de namen aan velen van ons bekend zijn.

Influenza (de griep) en longontsteking hebben veel slachtoffers geriiaakt, vaak was het de laatste ziekte op gevorderden leeftijd. De Duitsche dichter Lessing (1729—'81) was altijd üjdend aan ©en zwakke borst, hij stierf aan longontsteking. De astronoom Keppler (1571—1630) stierf aan de gevolgen van influenza. Molière (1622—'73) overleed aan een acute longontsteking, opgeloopen tijdens het spelen van zijn blijspel „de ingebeelde zieke". ,

Johann Strausz, de componist van „an der Schonen blauen Donau" overleed op 74-jarigen leeftijid aan een griep-longonlsteking.

Vooral door het slechte drinkwater kwam vroeger veel typhus voor. D a n t e en Shakespeare overleden aan deze ziekte. j

Malaria was de oorzaak van den dood van den grooten schilder Albrecht Dürer (1528), eveneens van Lord B y r o n, die in 1824 overleed op 37-jarigen leeftijd.

Charles Darwin, de man van de afstammingstheorie, stierf aan de gevolgen van een maagzweer. De componist Mendelssohn overleed tengevolge van een beroerte (hersenbloeding). De Fransche romanschrijver de Balzac, een man met een geweldige productiviteit, die m twintig jaar tijds 97 werken schreef, was lijdend aan bloeddrukverhooging en stierf aan een beroerte. Schopenhauer leed aan een hevige aderverkalking van de groote hartvaten. Oscar Wilde (1856—1900) overleed aan de nadeelige gevolgen van een tuchthuisstraf, waarin hij 18 maanden dwangarbeid verrichten moest, hiertoe veroordeeld wegens homo-sexueele misdragingen.

Gregor Mendel (1822—84) de ontdekker van de erfelijkheidswetten overleed aan een kwaadaardige nierziekfe. De dood van den grooten componist Mozart in 1891 op 35-jarigen leeftijd is vaak toegeschreven aan een poging tot vergiftiging door na-ijverige collega's. Het meest waarschijnlijk is echter, dat hij stier! aan vergiftiging tengevolge van het niet meer functionneeren zijner mieren. De avond' voor zijn dood wenschte hij xiit zijn werk de „Zauberflöte" nog eenmaal zijn meest geliefde melodie.^ de z.g. vogelvangersmeij die, te hooren. Hij stierf onder zeer armoedis omstandigheden en werd in een 'armengraf ^. graven.

We zullen nu enkele voorbeelden, geven van personen overleden op hoogen, leeftijd. Zoo stierf Voltaire op 84-jarigen leeftijd in Parijs, waaj. heen hij zijn laatste levensjaar verhuisd was na altijd op het platteland gewoond te hebben,

Goethe, die gedurende zijn leven longtubej, culose gehad zou hebben, stierf ia 1832 op gj. jarigen leeftijd aan ouderdomszwakte, evenals Tolstoi in 1910, hïj was 82 jaar oud.

De groote philosoof Kant (1724-1804) bezat een zwakke constitutie, waarom hij zich dan oot altijd zeer ontzien moest, hij heeft zijn vaderstad Königsberg dan ook nooit verlaten.

Newton 1642—1727) moest zich ook alüjd in acht nemen voor zijn zwakke gezondheid, hij stierf na een korte ongesteldheid op 85-jarigen, leeftiW

Bismarck overleed in 1898 op 83-jarigen leeftijd na een inspannend leven, waarin hij veel geleden heeft aan migraine en zenuwvermoeidheid

De componist Hay dn stierf in 1809 aan. ouderdomszwakte, hij werd 77 jaar oud. Kort voor zijn dood liet hij zich aan zijn vleugel brengen en speelde enkele malen achtereen zijn bekende melodie, later bekend als „Gott erhalte Franz dev

Kaiser". Luther (1483—1546) stierf op gevorderden leeftijd aan hartzwakte, na de laatste jaren geleden te hebben aan de gevolgen van een ernstige aderverkalking. Kort voor zijn dood zeide hij: „Icli bin der Welt satt und die Welt meiner". Gedurende zijn leven heeft hij veel aan hoofdpijn geleden.

Johann Sebastian Bach (1685—1750)stierf ook aan ouderdomszwakte, nadat hij zijn laatsle jaren blind geweest was als gevolg van een mislukte staar operatie.

Jean Jacques Rousseau (1712-1778)heeft veel geleden aan een blaasziekte, bovendien werd hij gekweld door den angst, lijdend te zijn aan verschillende ziekten. Hij was een z.g. hypochonder. Hij stierf aan een ernstige hersenbloediag.

De beroemde componist Handel stierf in 1759 op 63-jarigen leeftijd, nadat hij evenals Bach, de laatste jaren blind was. Tot op zijn laatsten levensdag speelde hij nog op zijn geliefd orgel.

Vincent van Gogh stierf reeds op 37-jarigen leeftijd in een krankzinnigengesticht tengevolge van zelfmoord.

De wiskundige Pascal (1623—1662) stierf tengevolge van een ongeval met een reiswagen.

De in ons land bekende schrijver van „Gedroogde Kruiden", Fritz Reuter, stierf aan een hartverlamming tengevolge van overmatig alcohol-gebruik.

Aan een ernstige ziekte als de syphilis stierven ook verschillende belangrijke persoonlijldieden. Vooral deze ziekte doet soms een belangrijke kortdurende verhooging der productiviteit zien, veroorzaakt door een tijdelijk betere bloedverzorging der hersenen. Deze tijden van verhoogd prestatie-vermogen worden vaak gevolgd door een verlamming of ernstige geestesstoring. Zoo schreef Nietzsche in het jaar vóór zijn paralytischen aanval (1888) zooveel boeken als een normaal mensch in denzelfden tijd nauwelijks copiëeren kan, schrijft Braun.

Deze ziekte had vroeger veelal een acuter verloop dan tegenwoordig, zoo stierf Eras mus in 1536 na een betrekkelijk kort ziekbed aan genoemde ziekte. Pathografen van historische personen kunnen vaker meer objectief zijn dan die van personen die kortgeleden overleden zijn. Brami deelt mede, dat de man, die voor Duitschlaiid zulk een „verhangnisvolle" rol gespeeld heeft, Wilson, in 1919 aan de gevolgen van syphilis overleden is (paralyse). De juistheid van deze meening is voor genoemden schrijver.

De dichter Heine (1799—1856) stierf na eeu ziekbed van 20 jaren aan dezelfde ziekte. Een tragische dood vond Z o 1 a (1799-1856) die altijd in armoede geleefd heeft en tot eenigeii welstand gekomen in zijn slaapkamer gestikt is door kolendamp.

Tenslotte willen we nog vermelden eemge slachtoffers van twee volksziekten, n.l. tuberculose en kanker. '

En onze gedachten gaan dan allereerst uit naar den man waaraan we als volksgroep zoo veel te danken hebben, naar C a 1 v ij n. *)

Geboren in 1509 vergde Calvijn reeds in ^'J" studententijd te veel van zijn krachten. Reeds toen begon hij te lijden aan een aanhoudende raigraiiis en een kwaadaardigen hoest. Later, in 1556 krijgt hij pleuritis en bloedspuwingen als teeken van opflikkering van een latente, een shümerende tuberculose. Hebben we tegenwoordig middejen en behandelingswijzen om de ziekte te bestrede (het sterftecijfer als gevolg van tuberculose daaii nog steeds), vroeger stond men vrijwel '^^'^j' j loos er tegenover. De tuberculose van 1500 na een meer acuut, snel verloopend karakter, terwij ze nu veel meer sleepend chronisch verloop^ Iedereen wordt thans in zijn jeugd als het wa

^gjmmuniseerd tegen de ziekte door opeenvol- Jonde lichte infecties, het optreden van een ern- Htfen vorm van tuberculose hangt thans af van LQ weerstand van het individu en d!e mate van , gmetting. (De oude wet van prikkelbaarheid en rikkelsterkte!)

De g& est van Calvijn blijft zeer helder, de ziekte iirikkelt a.h.w. zijn geest tot grootere activiteit. Hij Ln tenslotte alleen nog maar zittende prediken , ij we kunnen het ons zoo goed indenken wan- , ijer Calvijn bij een tijdelijke periode van beterschap zegt: „Mijn gezondheid is een voortdurende dood". Behalve de tuberculose heeft hij geleden aan malaria-koortsen en verlamming van zijn rechterbeen, zoodat hij alleen nog met behulp van vrienden zijn weg kon gaan. Maar nog was het niet voldoende. In 1561 schreef hij: „Zoo God het goed gedacht heeft aan mijn Ujden nog dat der jicht loe te voegen, moet ik met geduld Zijn Vaderlijke luchtiging dragen".

Bij zijn jicht voegen zich ook nog zeer pijnlijke iiiersteenkolieken. Hierover schrijft Calvijn: „veertien dagen lang was ik onderhevig aan een eigenaardig soort koliek, zoodat mijn geest en zinnen door de hevigheid der pijn bijkans gevoelloos waren".

Dit alles te weten doet ons Calvijns geschriften beter begrijpen. Prof. Doumergue merkt in dit verband dan ook op, dat het wonderhjk is dat een mensch, die zóó moet lijden, een nog niet scherper pen en vUjmender tong heeft gehad (dit jn antwoord op het zoo vaak geuite verwijt, dat Calvijns pen zoo scherp kon zijn). Doumergue vervolgt dan: „dit verbrijzeld lichaam bevatte een gelouterde ziel. En ontegenzeggelijk was deze ziel een korrel van dat hemelsche goud, dat bestemd is te schitteren tusschen de steenen vol geheimenis van het Jeruzalem der toekomst".

Schiller stierf 45 jaar oud aan longtuberculose. De invloed van zijn ziekte is duidelijk merkbaar op zijn gedichten. (Zie hiervoor i).) Ook de componist Chopin stierf 39 jaar oud' aan deze ziekte.

Dostojewski (1821—1881) was lijdend aan loevaUen, en uit zijn epileptisch karakter is veel in zijn werken te verldaren. Een tuberculeus longlijden voerde naar zijn dood.

Stadhouder-Koning Willem Hl (1650— 1701) zou volgens de meeste vaderlandsche geschiedenisboeken overleden zijn aan de gevolgen van een val van zijn paard dat struikelde over een molshoop. Het was slechts een zeer bijkomsBge oorzaak, hij overleed aan een zeer uitgebreide longtuberculose.

Paul Ehrlich is een der vele artsen die gestorven is aan een tuberculeuze infectie. Behalve tabepculosc (hij werd in zijn laboratorium besmet) was hij lijdend aan een bloedvatziekte.

De dichter Keats stierf op 25-jarigen leeftijd ia Italië aan longtuberculose.

De vioolvirtuoos Paganini overleed in 1840 aan keeltuberculose, terwijl de componist Carl Maria von Weber stierf in 1826 aan uitgebreide keel- en longtuberculose.

Deze sombere lijst is nog met vele yoorbeelden aan te vullen. Ebstein beschrijft in zijn werk*) over dit onderwerp 52 bekende vooraanstaande mannen, die 't slachtoffer werden van de tuberculose, terwijl hij de namen opgeeft van 79 bekende personen, die ook aan deze ziekte overleden zijn. Een ziekte, die in de laatste 25 jaren meer voorkomt, of beter gezegd meer herkend wordt fiaa vroeger, is de kwaadaardige gezwelvorming üe men kanlier noemt. Het is meer een ziekte van den gevorderden leeftijd en daar de menschen tegenwoordig gemiddeld ouder worden dan Moeger kan deze ziekte thans ook meer voorkomen. Laat ons in dit verband nog eens wijzen op het groote kwaad, dat de kwakzalvers en in ® laatste jaren speciaal de magiietiseurs aanfiehten, door het z.g. in „behandehng" nemen van ''eginnende kanker. De moreele schuld van dit soort menschen, die de patiënten voorspiegelen 20 te zuUen genezen, is dan ook zeer groot.

Een van de bekendste lijders aan kanker was •^apoleon. Hij heeft zijn lichaam nooit ontzien en zich altijd volkomen gegeven aan de zaak ^ie hij voorstond. Reeds in den veldtocht naar Rusland werd hij geplaagd door ernstige blaas- ^Mwaren. Maagklachten en gezwollen beenen heb- ™i zijn laatste levensjaren verduisterd, terwijl "6 verbanning zijn levenseinde verhaastte, hij stierf "Ml maagkanker. Napoleons moeder, altijd een Wakke vrouw, heeft hem nog 15 jaren overleefd. Beethoven (1770—1827) de groote componist. heeft zijn geheele leven te kampen jeliad met een piekte van de gehoorzenuw, waardoor hij tenslotte feeds in 1798 totaal doof geworden was. Met zijn "Koekers kon Beethoven zich alleen schriftelijk "Merhouden. Hij stierf 56 jaar oud aan lever- Kanber. Aan dezelfde ziekte stierf de groote ••ahms, 64 jaar oud, in zijn leven overigens ""oit ziek geweest zijnde Vo, or nadere bijzonderheden verwijzen we naar '« geciteerde werken.

1) Prof. van Calcar, Crisis en Revolutie.

2) Dr Braun, Krankheit und Tod im schicksal bedeutender Menschen.

3) Prof. Doumergue, Le caractère de Calvin. (Nederl. mej. Pos.)

4)Dr Ebstein, Tuberculose als Sdhicksal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen