VAKWETENSCHAP EN PRAKTIJK

Bijbeische Zeevaart.

V. de

EuroGlydon.

Voor het woord uitvaren in Hand. 27 en 28 kent het Grieksch drie verschillende uitdrukkingen, ieder 'Onderscheiden naar haar beteekeni's.

Allereerst het woord pléo'O', dat voorkomt in Haiiid. 27:1, 2a en 6. Zie ook Hand. 21: 3 en Lukas 8:23. Het heeft hier zoowel ; de beteekenis van een afvaren met vaste bestemniin'g, als scheep gaan. Men zocht niet naar een haven of naar vracht. Maar'men ging scheep met ©en vast doel, naar een bepaalde plaats.

Het tweede woord, dat we bedoelen is anagO'O. Men treft het aan in de verzen 2b, 21 en hoofdstuk 28:10 en 11. Met anagoo legt men meer den nadruk op het vertrek zelf. Het oo^enblik van afvaren. Maar bet heeft nog een beteekenis. Anagoo — in de hoogte voeren — kan ook gebruikt zijn om uitdrukking te geven aan een gedachte die er ligt in het zeebeeld der ouden. Vanaf de kust gezien vertoont de zee, al verder van ons verwijderd, zich schijnbaar als 'een opgaand vlak, dat bij de kim zijn grootste hoogte bereikt. Vanaf den wal lijkt het dan alsof het uitgaande schip omhoog vaart.

Het derde Grieksche woord en dat uitsluitend in vers 13 voor uitvaren staat, is airoio — 'heffen. Barde en Harting brengen het in verband met anker hieuwen, i) Men kende het woord eveneens om uitdrukking te geven aan het uitzetlen van een vloot, evenals bij het oprukken van een leger. m ; e o l

Het verband met ons verfhaal is hier volkomen duidelijk. Eenmaal besloten van Schoone Havens weg te gaan, gaf de doorstaande zuidelijke - wind, de Notos, zij'n medewerking. Ze vertrekken onder zeer gunstige omstandigheden. Het heeft er allen schijn van of ze hun voornemen reeds verkregen hebben. Sturen zeer dicht onder Kreta heen oiu» vooral van den koristen weg naar het westen, langs de kust, gebruik te maken. s e i e e e e

Maar dra bleek, hoe schromelijk zij zich hadden vergist en hoe een Pavdus, geen navigator dian, het bij het goede einde had toen hij waarschuwde juist niet af te varen. Want: ^ e p

, , Niet lang daarna sloeg tegen hetzelve (schip) een stormwind genaamd Euroclydon". '

De Middellandsche zee — vaak beschreven als een aanlokkelijke toeristenpias — is gednrende 'den •whiter veelal 'een gebied waar de stormen geducht kunnen zijn. Vooral de noordelijke winden hebben daarbij een overheerschenden invloed. Mistral, Bora, Tramontane', alle stormen uit het noorden en noordwesten, maken de golf van Lion, de AdriaÜsche zee, de Jonische zee en andere gebieden vooral voor kleinere schepen gevaai-lijk. Ook de Sciroicco, Levanter en Samoem zijn berucht. De Euroclydon was ©en storm, die plotseling kwam opzetten en geruimen tij'd kon aanhouden. In den Griekschen tekst geeft Lucas een nadere omschrijving, door euroclydon als een isoort typhonischen storm te kwalificeeren. Hij kwam met typhoniscbe kraoht. Merkwaardig, dat de Evangelist het Ghineesche woord tyfoon kent. Hieruit blijkt, dat er in dien tijd relatl© moet r u ; ' • i v f o t e '

Mjaaii hebben tusschen üunia en ae Jiandien rond

• Qude "Wereld-Zee. Er zijn trouwens in dit Bofdistuk meer uitdrukkingen die erop wijKien, dat ineezen in de Middellandsdhe zee geen onhelden waren. In het reeds meermalen genoeimdie [ek van wijlen Ds G. Wielenga „Paulus", geeft fi predikant in een voetnoot bet Griekscihe lord antophthalméoo 2) uit het 15de vers: (Hat nip) „niet tegen den wind kon opaeilen". Letlijk: (het schip) ziet tegen de golven op'. Lucas ; u dan hier gedacht hebben aan het oiog, dat e schepen geschilderd hadden op den boeg eai afliomslig is van Chineesche jonken en andere aTtiügen dezer natie. Thans treft mien het nog ld. aan, o.a. op sommige Portugeesöhe vissohefrs- .artuigen.

Een derde gegeven, dat op een gemieenschajp ijst tusschen Chineesche volken en die der Midtdlandsche zee vindt men in vers 40, waar sprake van het razeil. Dit was ©en klein zeil aan ai korten voorover staanden mast op het voorhip. Een tuig, dat men nog bij sommige CM- ; esche scheepjes aantreft, en trouwens heel de iddellandsche en Roode zee door geen onbemde is.

Meer plaatsen in de Schrift kunnen als bewijs jorgaan, dat men handel dreef met volken in den tdischen Oceaan en het Verre Oosten. Wij noeen slechts Openb. 18:12 en 13. Daarin worden il. ivoor en kaneel genoemd. Het laatste kwam loral van Geylon.

•y^at beteekait nu het woord Euroclyden en latvan is het afkomstig?

Behalve dat het met typhonische kraóht heerschzegt Lukas er nog bij: het viel Oip het chip. Van over het hooge Kretaansclie gebergte wam het aanzetten. Een soort tramontane dus. en depressie die van over de bergen komt. In letterlijken zhi werden zij overvallen. ^)

TWat wisten de ouden van windstreken en hoe- KËcl kenden zij?

.ïDeze vraag is van belang voor eenig inzicht in jn oorsprong en beteokenis van het woord euroydon.

Te Athene aan de Aeolusstraat staat thans nog] sn achtkantige toren, de z.g. Toren der Winden, ij werd desüjds door Andronicus van Kyrrhestos jbouwd in de laatste eeuw voor Cilüristus. Het lerkwaardige gebouw, dat 13 meter hoog en ruim meter in doorsnee is heeft ieder van zij'n acht Euiten naar een der toen bekende windstreken ïricht, n.l. noorden, noordoosten, oosten, zuidi- > sten, zuiden, zuid-westen, westen en noord-wesn. Voor Grieken 'en Romeinen bestonden alleen 3 hoofd- en hoofdtusschenstreken.

Zij zag; en daarin niet slechts namen en rLchtinsn, maar „er ging sprake van uit". Zoo waren orgen en oosten, avond en westen, overeenkomige begrippen voor hen. De Luther-vertaling van ; n Bijbel maakt dit duidelijk als de reformator V. Lucas 13:29 leest: .. kommen vom Morgen d vom Abend, vom Mitternacht und vom Mit- ... Evenals Ps. 103:12: .. so f erne der Morist vom Abend, ...

Zooals we gezien hebben kenden Grieken en Roeinen de hoofdtusschenstreken. Alleen noemden j deze in onigekeerde volgorde: Dus noord-oost as: oost-noorden; zuid-west: west-zuiden; ©nz.

Het woord euroclydoai nu is een sam'cnstelling UI twee woorden, waarmee men een hoofdtusjbenstreek aangeeft. Het is een combinatie van et Grieksche euros, dat zoowel breed als zuidost beteekent en het latijnsche aquilo, dat wel in loed vertaald wordt. Letterlijk zou er dan staan: ireede vloed. De bekende Engelsohe taalgelerde Richard Bentley*) is tot een andere contusie gekomen. De woorden euro-aquilo', zooals Vulgata ze geeft, werden volgens Bentley echts door 'die Romeinsche zeevaarders gebruikt, ie van Alexandrië op Italië voeren. *) Vele dezer sdieden waren Griek noch Romein. Ze hadden en taaltje, waarin Gridcsche en Latij'nsche wooren, maar ook Phoenicische gehoord werden. Een erschijnsel, dat men thans bij de internationale eevaart — zij het dan in andere talen — nog aanr %ft. Hoeveel uitdrukkingen op het gebied van ee en schip zijn er niet, waarin verschillende praken en volken hun invloed hebben gehad. Euro-aquilo wil nu volgens Bentley zeggen: zuidiost — noord-oost.

Het Grieksche woord kaildas — nooirdoostenfiné — kenden zij blijkbaar niet. Veilig kan m'sn uroclydoai door noord-oosterstorm vertalen, heteen o.a. door Luther en Breusing gedaan wordt, 'p hedendaagsdie kompasrozen afgeteekend zou •e juiste richting zijn: Oost 30 gr. Noord, of: oord-oost ten oosten half oost. Maar al te letterjk moet men de meteorologie der ouden niet 'Verzetten. Euroclydon was een storm die dan ^^eeir uit Tiet zuid-oosten en dan uit het noordh osten kwam aanzetten.

1) Zie ook de Tekst van Dr de Zwaan in Tekst en Uitleg. O

2) Blz. 501.

3X De euroclydon moet men niet verwarren met de bergti dalwinden, waardoor o.a. de Zee van Galilea soms zoo evaarlijk zijn kan.

4) Geboren 27 Jan. 1662 te Oulton bij Wakefield. Gest. 742 te Cambridge.

5). In nog één reisjournaal uit dien tijd komt euroclydon OOT.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen