GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

HET BOEK VAN DE WEEK

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

HET BOEK VAN DE WEEK

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

„OpmarsGii in de Mlddellandscbe zee".

De boeken die in de Nederlandfeche Keurboekerijwereldspiegel uitkomen, vormen een aparte serie en „beoogen het leeren kennen en begrijpen van degrootewereldstroomingen mogelijk te maken." i) Als nummer 1 van deze serie is verschenen: Japan, zooals het is, door Komaldchi Nohara; als nummer 2: Palestina op den tweesprong, door Laszlo Fiarago in 1937, ^en thans in 1938 is als derde in de reeks gevolgd: Opmarsch in de Middellandsche zee door Margret Boveri. ^)

Ook dit boek is evenals het tweede uit deze reeks om vele redenen voor ons van belang. Zooals de belangstelling van het christenvolk altoos zal blijven uitgaan naar Palestina en zooals men met meer dan gewone interesse lezen zal de mededeelingen over de toestanden in dit land, zoo is het min of meer ook met de gebieden gelegen om de Middellandsche zee.

Do belangstelling voor deze landen is nog toegenomen toen Dr Kuyper dertig jaar geleden een reis gemaakt heeft „om de oude wereldzee" en zijn bevindingen in twee groote boeken heeft weergegeven. Het is van belang een kleine vergelijking te maken tusschen de indrukken die Dr Kuyper verzamelde en aan ons doorgaf en de mdnikken die deze schrijfster op hare zwerftochten opdeed, Nu wij in deze dagen meemaken hoe de grenzen van een land verschuiven, nadat wij allen in spanning verkeerd hebben of deze verschuiving op vredelievende dan wel op gewelddadige wijze geschieden zou, valt het bij de lezing van dit boek van Margret Boveri des te meer op, hoeveel grenzen in de laatste dertig jaren, sinds de bekende reis van Dr Kuyper in dit gebied, verlegd zijn.

Toen Dr Kuyper van land tot land trok was do verhouding tusschen Engeland en Egypte heel anders dan tegenwoordig: eerst in 1936 toch bij het Engelsch-Egyptisch verdrag zijn de Egyplenaren door de poort der vrijheid gegaan; Italië had de Lybische woestijn nog niet veroverd; Syrië was nog geen Fransch mandaatgebied; Palestina was nog niet een twistappel tusschen Arabieren en Joden, terwijl Engeland over de verdeeling van dil land nog niet dacht!

Wat een veranderingen hebben zich ook voltrokken in Griekenland en Turkije. Terwijl Dr Kuyper nog schrijven moest: „Toch is het niet ondenkbaar dat Frankrijk in Marokko steeds meer veld wint" •''), . is Frankrijk nu al lang één van de twee mogendheden geworden, die in Marokko het protectoraat uitoefent.

Men zal om deze groote wijziging in het leven van de Middellandsche zee volken eenigszins te verklaren, kunnen wijzen op den wereldoorlog van 1914—1918, die alles ongeveer overhoop heeft gehaald en overal in de wereld belangrijke veranderingen ten gevolge heeft gehad. Dit mag waar zijn, toch zijn er ook in ander opzicht groote verschillen met dertig jaar terug.

In 1908 was van ingrijpende hervormingen en moderniseering naar wcstcrsch model in Turkije nog geen sprake. Nu worden energiek alle tradities die ook maar in de verste verte aan de vergane glorie van den Islam herinneren, uitgeroeid. De vi'ouwen verschijnen ongesluierd in het publiek; het latijnsche alfabet wordt op de Turksche taal toegepast. Dertig jaar geleden droomde men in Italië nog niet van het Fascisme; nu leeft het land alsof het nooit iets anders gekend heeft dan de regeering van den Duce en de organisatie van de Zwarthemden. Toen Dr Kuyper Spanje bezocht kon hij nog schrijven dat liij door den koning „op zeer minzame wijze ontvangen werd"; een audiëntie die hij te meer op prijs stelde „omclat heel Madrid reeds den feestdos voor de feesten van het koninklijk huwelijk had aangetrokken en 'skonings tijd dus uiterst bezet was" ^). En in Portugal werd Dr Kuyper ook door den koning ontvangen. Nu zucht Spanje reeds enkele jaren onder de ellende die de burgeroorlog over land en leVen gebracht heeft en hoort de bevolking van Madrid slechts het donderen''van het geschut rondom de stad en het geronk van vijandelijke bommen wierpers.

Groot zijn de veranderingen in het Middellandsche zee-gebied. Wij moge.n Mai-gret Boveri zelf een oogenblik aan het woord laten als zij beschrijft hoe de toestanden zich hebben ontwikkeld: „De toerist, ook de onnoozelste, kan niet nalaten op te merken, dat op de rotspunten, die hij vroeger uit het zeebad beklauterde, tegenwoordig Isanonnea staan. Wie op weg is naar de gouden schatten van Toetanlcamon, komt eerst in de haven van Alexandrië een bewogen massa van een heel ander metaal tegen: staal als belichaming van het Empire. Het luide gebrom van vliegtuigmotoren, de grijsblauwe glans van oorlogsschepen voor en achter, links 'en rechts, is de sterkste rndiruk bij het aan land gaan in Egypte. De militaire vliegtuigen zitten netjes op een rechte lijn op het water, kwiek met den staart in de hoogte; zij staan in dichte rijen op de vliegtuig-moederschepen; zij vliegen met hun diieën in strengen samenhang, zij oefenen ieder op zichzelf steile bochten en loopings; zij blinken in de felle, verblindende zon. De oorlogsschepen, groote en kleine afzonderlijk voor anker, of in rijen naast elkaar liggend, zijn zoo talrijk, dat de passagiers- en vrachtschepen als slordige burgers daartusschen hggen." ^)

Toont een vluchtige vergelijldng van beide boeken reeds aan dat inderdaad sterke wijzigingen zich hebben voltrokken of nog bezig zijn ziöh te voltrekken, ook wat de wijze van beschrijving betreft is er evenwel een groot onderscheid.

Dr Kuypei heeft in zijn boeken over dit gebied veel aandacht gegeven aan de beschrijving van de godsdienstige stroomingen. Het ging hem niet slechts om de behandeUng van de cultureele en pohtieke vraagstukken, waarmee hij in aanraking kwam, maar ook om den invloed te teekenen vnn den Islam en van de christelijke kerk in deze gebieden.

Dr Kuyper komt aan het eind van zijn bezoeken in de verschillende landen tot deze conclusie: „Proselieten uit eikaars tente maliën Kruis en Halve Maan bij hun voortgezetten onderlingen strijd' bijna niet. Een christen die tot den Islam overgaat, , is een.witte, raaf en ook de. christelijke zending slaagt er bijna nergens in, op eenigszins beteekenende schaal Mohammedanen tot het christendom te bekeeren. Beiderzijds drijft men sterlce propaganda; de Islam minder georganiseerd, maar door reizigers en kooplieden op zeer uitgebreide schaal; het christendom meest sterk georganiseerdS, ' en schier uitsluitend door opzettelijk aangestelde missionarissen; doch beiderzijds draagt deze propaganda slechts daar vrucht en aanhang waar ze zich werpt op nog heidensche groepen; en niet genoeg kan er daai-om op worden aangedrongen, dat de christelijke missie vooral onder deze groepen vasten voet poge te verkrijgen, eer de Islam haar voor is; een doel dat de Muzelman zijnerzijds nooit uit het oog verliest. Toch mag daarom de missie ook onder de Mohammedanen zeker nooit worden prijsgegeven." ^

Aan een bepalen van de actie van de christelijke kerk tegenover den Islam heeft Mai-gret Boveii zich weinig of niet gewaagd. Haar taak was in vele opzichten een andere, maar ook ging haai' belangstelling slechts in zeer geringe mate naar deze onderwerpen uit. Op vele punten van haar boek kan men constateeren dat, hoe interessant de voorlichting ook zijn mag inzake staatkundige kwesties, en over hoe groote ervaring de schrijfster ook beschikt, zij toch op het gebied van kerk en christendom totaal onkundig is.

Als de schrijfster bijv. gehandeld heeft over de positie van het Romeinsche rijk, nadat het tot een eenheid was samengesmeed, zegt zij het volgende: „Doch in Palestina, waar reeds sinds generalies het Joodsche volk aan slechts één god geloofde — maar dan ook aan een gemakkelijk tot toorn Ie brengen, wraakzuchtigen god — stond nu iemand op die van macht en toorn en rijkdom niets weten wilde. Hij predikte een nieuwen god der liefde. Wat hij vertelde was onwaarschijnlijk en vreemd; ver verwijderd van de pronk en weelde en benepen hebzucht, die rondom heerschten. Ben leer voof de ai'men, een blijvende boodschap voor hen, die het slecht ging. En die waren er vele."

Iemand die zoo schrijft over het verband tusschen oud en nieuw verbond en over het optreden van den Heere Jezus Christus, toont daarmee duidelijlc, dat ze niets verstaan heeft van het Woord Gods en van de genade die betoond wordt aan „een wereld verloren in schuld".

In dat opzicht is de beschrijving van Dr Kuyper zeer stellig te verkiezen. Hij behandelt de geschiet denis van volken en landen vanuit het gezichtspunt van de bijzondere openbaring en hij laat ook hot

licht van de Schrift vallen op de toestanden waarmee hij in aaiïraldng komt.

Toch is het boek van Margret Boven voor ons van beteekenis, afgedacht van de ernstige bezwaren die er tegen ingebracht moeten worden. Het geeft een zeer boeiende beschrijving van de worsteling om de macht, die in het gebied van d© Middellandsche zee zich dagelijks doet gelden, en het geeft een helder overzicht van de toestanden die voor het kennen en waardeeren van de tegenwoordige machtsverhoudingen van belang zijn.

De Middellandsche zee is voor Frankrijk een gracht geworden, die het moederland van „Groot- Frankrijk" in Noord-Afrlka scheidt; voor Engeland een weg, ter welks beveiliging op regelmatige afstanden forten zijn gebouwd; voor Italië het terrein voor uitvallen naar alle kanten."")

In het licht van de spannende dagen die wij meegemaakt hebben voor de totstandkoming van het Protocol van München is een uitlating als deze, betrokken op de verhouding Duitschland^ Engeland al zeer merkwaardig, geschreven als ze is voor de crisis in midden-Europa tot haar hoogtepunt kwam: „Bij alle wisseling van aspect blijven twee factoren, dezelfde wat de vei-houding EngelandJ-^Italie betreft: Italië's wil op zijn levenstooneel een rol van het eerste plan te Sil^elen, en Engelands wil om zonder oorlog zijn positie te handliaven. Tot op zekere hoogte werken deze factoren zelfs samen. Het gevaar ligt daar waar ze met elkaar in strijd komen. Nog is het niet zeker hoever de beide volken zullen gaan met hun tactiek van eischen en toegeven, van wijken en weer terugkomen. Doch het wordt steeds duidelijker dat binnen afzienbaren tijd beslist moet worden, of het poKtieke spel ruimte genoeg behouden zal, om de grens waar het in oorlog over gaat, te kunnen vei-mijden."')

Zal het dan waar zijn dat nu de toestand in Midden-Europa eenigszins is opgeklaard, naar het woord van Dr Kuyper „de knoop van de internationale verhoudingen als vanouds weer in de Middellandsche zee is komen te liggen" ? «)

Hoe het zij, kennis nemen van de toestanden „om de oude wereldzee" is nog steeds de moeite waard.


1) Vgl. de inleiding. 2) Vertaling Mr E. Straat met 63 illustraties. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam. - 3) a.w. pag. 422. - • " •"

4) a.w. pag. 438, dl. 2. 'S)' a.w. pag. 400. '

6) a.w. pag. 401. 7) a.w. pag. 419. 8) a.w. pag. 511, dl. 2.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 13 januari 1939

De Reformatie | 8 Pagina's

HET BOEK VAN DE WEEK

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 13 januari 1939

De Reformatie | 8 Pagina's