PERSSCHOUW

Dr H. W. v. d. Vaart Smit.

„De Rotterdammer" (eenigszins voUediiger dan „Trouw") schrijft:

Dr H. W. VAN DER VAART SMIT VOOR DB PERSZUIVERING.

(Van een onzer verslaggevers).

„In Mei 1940 trachtte ik in overleg met de heren Coiijn en Mussert een ministerie te vormen, waarin ik dan als lid van de N.S.B, zitting zou hebben", aldus dr H. W. V. d. Vaart Smit, ex-hoofdred. van het Ned. Chr. Persbureau, heden voor de Perszjuivering.

Zijn houding als lid van de N.S.B, trachtte verd., die in kamp Westerbork zit opgesloten, te rechtvaardigen door hierdoor de goede Ned. zaak te dienen.

Verd. ontkende, dat door zijn toedoen ooit iemand is veroordeeld geworden door de Duitsers. Als hoofd van het Haagse bureau van het A.N.P. heeft hij zeer prettig samengewerkt met de toenmaUge directeur.

Het heeft verd. leed gedaan, dat artikelen van hem zijn opgenomen in „Volk en Vaderland" en „De Waag".

In een brief aan Max Blokzijl werd een aanval gé' daan op de heer W. F. C. Scheps, die tiendubbel het concentratiekamp verdiende, mede als helper van prof. dr K. Schilder, aldus verd. „Deze houding handhaaf ik thans nog, al is het niet mijn bedoeling geweest de heer Scheps te verraden".

Scherp critiseerde mr Vonkenberg dit schrijven aan Blokzijl, waarin goede Nederlanders in het gevaar werden gesleept, ook & l is dit uit het oogpunt van concurrentie geschied.

In twee andere brieven aan Max Blokzijl wordt een meer agressieve houding aangeprezen, onder de dekmantel van het Christendom, teneinde een Chr. dagblad op te richten met nat.-soc. strekking. Volgens de pres. een zeer bewuste poging om de Ned. Chr. pers te nazlfieeren en dat n.b. door een ex-Geref. predikant. „Alles wilde ik in Chr. geest houden, hetgeen botste met de Duitse maatregelen" en de oud-predikant probeerde zich geheel te rechtvaardigen door zijn quasi-Chr. gevoel. Een gevoel overigens, waarmede de pres., mr Vonkenberg, niet gaarne nader wilde kennis maken.

Nog steeds ziet verdachte niet in, dat het nationaalsocialisme in strijd met het Chr. geloof is. Voor lasteringen aan het adres van de Ned. regering in Londen, doorgegeven aan het A.N.P., achtte verd. zich niet verantwoordelijk.

In een speech in 1941 werden predikanten beschimpt, die alleen te eigen bate streden voor de Chr. organisatie.

Verd. zag, volgens zijn zeggen, in 1941 nog niet in, dat de Duitsers naar de haarden van het verzet zochten.

Als hoofdredacteur van „EvangeUe en Volk" maakte dr V. d. Vaart Smit propaganda voor het nat.-soc. en viel de houding van ds NiemöUer aan. Ook de aanval op prof. dr K. Schilder, die het eerst de hand ophief tegen het nat.-soc, werd compleet voorgelezen. „Dr Schilder ging te ver in zijn politieke aanvallen", wilde verd. beweren, terstond omgeworpen door de pres., die de taak van de predikant in oorlogstijd juist ook op politiek gebied zag. Prof. Schilder moest spreken en „De Reformatie" vormde het sterkste geestelijke verzet in Nederland.

„Zelf heb ik aan de gevangenneming van prof. Schilder geen schuld, aldus verd., doch evengoed ging hij toch door prof. Schilder verder in zijn pers aan te vallen. „Ik probeerde zelfs prof. Schilder vrij te krijgen", trachtte verd. te beweren, doch volgens de pres., had verd. deze poging openlijk in de pers moeten doen.

Verd. ontkende als Haagse redacteur van het „Alg. Handelsblad" te zijn opgetreden.

De getuige-deskundige Govers schetste dr v. d. Vaart Smit als de breker van het kerkelijk verzet. Reeds Icingvoor de oorlog was deze Geref. predikant uit Zwijndrecht in contact met de N.S.B, en voor deze N.S.B.-ers uit deze gemeente was verd. de gewaardeerde vraagbaak. Als een slang wroette hij in het Prot. Chr. geloofsleven.

Het Ned. Chr. Persbureau, de Knipseldienst, die predikanten aan de Duitsers verried, de medewerking aan „Volk en Vaderland", dat alles, alsmede de gruwelijke aanvallen in „Evangelie en Volk" op de heer Scheps en prof. Schilder, „doet walging bij mij opkomen", aldus de heer Govers, die na een brief die ondertekend was met „Mit herzlichsten Heil Hitler" te hebben voorgelezen, de hoogste straf, 20 jaar uitsluiting adviseerde.

„Liever nog hoger”.

Uitspraak over 14 dagen.

Geloof niet wat hier staat van dr H. Colijn.

Geloof ook de rest niet.

Geloof alleen, dat 't mis was met dezen door Den Haag niet geschorsten heer.

„De Groene? ' over den Wereldraad van Kerken. I

De „Groene Amsterdammer" schrijft:

De eerste Assemblee van de Wereldraad der Kerken werd geopend op Zondagmiddag 22 Augustus om 3 uur in dezelfde kerk, waar zo straks onze nieuwe Vorstin ingehuldigd zal worden.

Was ook niet dit een soort kroning? Want was het niet een grootse manifestatie, een plechtige huldiging tevens van de ene Kerk van Christus, in het geloof waaraan de afgevaardigden van ruim 140 verschillende Christehjke kerken, over de hele wereld verspreid, zijn samengekomen in Amsterdam?

Die grote verscheidenheid van kerken is het kruis van het Protestantisme. Zij verlamt hun werkkracht, naar binnen en naar buiten en werd reeds lang door velen gevoeld als schuld, als zonde. Maar die haar zodanig voelen, noemen' haar meestal anders; zij spreken bij voorkeur over de verdeeldheid van de ene Kerk van Christus. Hiermee getuigen zij, ondanks alle versplintering, toch op enigerlei wijze te blijven geloven in die éne Kerk. Het is het geloof, dat al hun verschillende kerken takken zijn van de ene boom van Christus' Kerk.

Wat is het oecumenisch streven anders dan een zwellend verlangen in de takken naar de boom, die eindelijk zichtbaar moge worden ?

Hier heeft zij zich dan vertoond, in de Nieuwe Kerk, op die gedenkwaardige Zondagmiddag van de 22ste Augustus. Hier werd iets openbaar van de eenheid van Christus' Kerk, zoals de oecumenici gaarne het object van hun geloof noemen, reeds dadelijk bij de binnenkomst van de lange rij van afgevaardigden, de processie, zoals ze genoemd werd. Daarin liepen de geestelijken mee in hun ambtskleding en het was een bont schouwspel van veel wit en rood, paars en geel tussen het stemmige zwart. Ook de huidskleur varieerde in aUe tinten van zwart en bruin tof blank.

Maar vooral ook de dienst zelf was een uiting van de Universaliteit der Christelijke Kerk. Onze dr Gravemeyer opende in de Engelse taal de samenkomst met de voorlezing van een gedeelte uit Jesaja; de aartsbisschop van Canterbury sprak er een gebed in uit, dat is opgenomen in de Liturgie van de Hervormde Kerk in Amerika; de ruim tachtigjarige dr John, Mott, president van de Wereldraad der Kerken, sprak er een gedach-

tenisrede in uit. en de donkergekleurde Daniël Niles in zijn wit habijt, predikant van de Methodistenkerk in Ceylon, hield daarin zijn preek.

Was het alles wat overgeorganiseerd en ging er daardoor wat weinig emotie van uit? Waarschijnlijk was dit niet anders mogelijk.

Staande hebben we vele hjnnnen gezongen; staande ten slotte de zegen van de oude Griekse aartsbisschop ontvangen, de patriarch van Constantinopel.

De Rooms-Katholieke Kerk ontbrak, alsmede de Gereformeerde Kerk uit ons land. Ontkennen zij de eenheid in Christus, waarop in deze openingssamenkomst zo zeer de nadruk viel? Dat ^telüg niet. Maar de eerste ontkent de noodzaak van een nieuwe organisatie; zij beschouwt zichzelf immers als de ene ware Kerk V£m Christus, waartoe alle Christenen behoorden toe te treden. En de Gereformeerde Kerk is het met de voorlopige basisformule niet eens: „wij geloven in Christus, onze God en Heiland"; zij acht die onvoldoende. Met diè formule zijn, om andere redenen, ook de Unitariërs en de-VArfjEiiinigen het niet eens; de eersten werken dan ook niet mee; de laatsten voorlopig wel.

De Wereldraad der Kerken is inmiddels officieel geconsolideerd. Wat er van uit zal gaan? Dat zullen de boodschappen, die deze samenkomst zal uitzenden, slechts ten naasten bij doen vermoeden. Dat zal vooral afhangen van de kracht, waarmee alle deelnemers aan de conferentie niet alleen, maar alle Christenen, die zij vertegenwoordigen, opnieuw zullen worden overtuigd van de universaliteit van het Christendom; of, in bijbeltaal, van de vraag of zij allen weer zullen weten, dat in Christus Jood noch Griek is, vrije noch slaaf, man noch vrouw, maar dat zij allen in Hem één zijn.

Allen in Hem één, — ja, allen die in Hem gelóóven.

Een van de sprekers merkte terecht op, dat God de wereld iheeft liefgehad, en niet alleen het Westen.

Maar ook hij liet er niet óp volgen: opdat een iegelijk die in Hem gelooft het eeuwige leven hebbe.

In hetzelfde nr van „De Groene" schrijft 'n roomsche:

Werkelijke eenheid is niet mogelijk zonder eenheid van geloof: dat wordt ook door meerderen in de oecumenische beweging steeds duidelijker ingezien. Maar hoe wordt deze eenheid van geloof gewaarborgd?

De schrijver geeft dan zijn roomsche antwoord: paus etc.

Wij spreken hier van het Woord. En daar zit eigenlijk aUes op vast.

Overigens: wat die „Gereformeerde Kerk" betreft: terecht is op het Amerikaansche congres opgemerkt, dat de hier bedoelde groep wel in Nederland zich op een afstand houdt van den Wereldraad, doch in Indië in meer dan één opzicht factisch ermee laat samen­ werken.

K. S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen