VU Magazine 1974 - pagina 449

pndvraa^ Prof. dr. H. J. van Eikema Hommes:

Idee van christeUJke wetenschap is prijsgegeven

vu-magazine liet de tekst van prof. Van Zuthem rondgaan langs een veertigtal hoogleraren en medewerkers. Aan hen werden de volgende vier aan de tekst ontleende vragen voorgelegd met het verzoek daarop te willen reageren met 'enkele standpunt bepalende opmerkingen'. De vragen waren: 1. Ervaart u persoonlijk in uw werk het klimaat aan de VU stimulerend met betrekking tot de relatie geloof en wetenschap? 2. Herkent u in projecten en activiteiten, die een maatschappij-kritisch karakter dragen (en daarom al snel het etiket 'links' krijgen opgedrukt) als een poging om de doelstelling van de VU te operationaliseren? 3. Wat bepaalt meer het karakter van de universiteit volgens u: a) de confessionele betrouwbaarheid van de leden van de wetenschappelijke staf; b) de aard van de projecten, die worden aangepakt. 4. Moet er een organisatievorm aan de VU komen, waarin men elkaar legitiem kan aanspreken op het beleven van de doelstelling? Ongeveer de helft van het aantal aangeschrevenen gaf antwoord. De één beperkte zich er daarbij toe, de gestelde vragen stuk voor stuk te beantwoorden. Voor de overzichtelijkheid zijn hun opmerkingen samengebracht onder elk van de vier vragen afzonderlijk. Anderen maakten, alvorens tot het beantwoorden van de vragen over te gaan, een paar inleidende opmerkingen of gaven de beantwoording de vorm van een lopend betoog. Weer anderen lieten de vraagstelling voor wat die was en reageerden 'vrij' op de tekst van prof. Van Zuthem. Al deze reacties zijn in willekeurige volgorde achter eikaar geplaatst.

tvA

\.S^ .ulete^ Vtaag VtaaS Vraag

^itftaiatl

t)oe\s^i t e t t ^ of

iessie

•>'}

«eet!»:

Vsatv >voïï»-

Graag wil ik ingaan op het verzoek van VU-magazine om een reactie te schrijven op de opmerkingen, die de heer Van Zuthem bij zijn afscheid als hoogleraar aan de Vrije Universiteit over de grondslag van deze universiteit heeft gemaakt. Wellicht kunnen deze opmerkingen de aanleiding vormen voor een hernieuwde discussie over de betekenis van de grondslag voor wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. De teleurstelling, waarvan de woorden van de heer Van Zuthem blijk geven, is m.i. verklaarbaar uit de feitelijke ontwikkeling van de houding, die de leidende kringen aan de Vrije Universiteit tegenover de grondslag innemen. Om dit, zij het nog zeer summier, uiteen te zetten heb ik meer plaats nodig dan 'een enkele standpuntbepalende opmerking', waarmee de redactie zegt reeds zeer gelukkig te zijn. Ik hoop dat dit echter geen bezwaar zal zijn. De Vereniging v. H.O. op G.G. spreekt in haar statuten van grondslag voor alle arbeid die van haar uitgaat, met name voor het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek aan de VU. Vanaf de stichting van de VU is de grondslag altijd opgevat als het centrale uitgangspunt en de richtinggevende idee van de wetenschapsbeoefening zelf. Men sprak van 'gereformeerde beginselen', die de wetenschappelijke methodiek en de resultaten der wetenschapsbeoefening zouden bepalen en richten. Kuyper kwam vanuit deze visie in zijn Encyclopedie, deel II, tot de onderscheiding van tweeërlei wetenschap, de wedergeboren en de niet-wedergeboren wetenschap.

meerde beginselen' tot een christelijke wetenschapsbeoefening zouden leiden. Het ideaal van de christelijke wetenschapsbeoefening wordt dan in de dertiger jaren op een nieuwe wijsgerige basis gesteld binnen het kader van de Wijsbegeerte der Wetsidee. Deze wijsgerige richting knoopt aan bij centrale motieven in het denken van Kuyper, maar gaat een geheel eigen en nieuwe weg, waar zij de relatie tussen 'geloof'en 'wetenschap'niet op een uitwendige verbinding van bijbelse openbaringsgegevens en wetenschappelijke vragen baseert, gelijk in de heersende opvattingen over de 'gereformeerde beginselen' aan de universiteit gangbaar was, maar op een innerlijlte verbinding tussen de aard van de wetenschappelijke denkhouding en het centrale religieuze grondmotief, dat in de openbaring van de Heilige Schrift is vervat. Deze schitterende wijsgerige aanpak van het probleem via een zgn. transcendentale kritiek van het wetenschappelijke denken (iets waarom Kuyper ook zelf heeft gevraagd) leidde, gelijk gezegd, tot een nieuwe visie op de innerlijke vernieuwing van het wetenschappelijk denken vanuit het christelijk geloof. Ofschoon deze nieuwe aanpak veel verzet opriep van de zijde van hen, die de traditioneel-scholas-

Vernieuwing Nu laat ik in dit verband de wijze, waarop Kuyper in zijn Encyclopedie zijn wetenschapsleer uitwerkte en al de innerlijke spanningen, waarin deze zich verstrikte, in het midden. Van belang is in dit verband dat Kuyper en zijn medestanders vasthielden aan de gedachte dat de reformatorisch-christelijke grondslag van de universiteit tot een innerlijke vernieuwing van de wetenschapsbeoefening zou leiden, tot een christelijke wetenschap. Al de latere conflicten, met name de beruchte 'Seinpostaffaire' (1897), draaiden om de vraag, op welke wijze de 'gerefor19

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen