De tijdingen uit Assen

De tijdingen uit Assen waren diep teleurstellend en droef.

Gelijk men toch reeds uit de kerkelijke berichten der politieke bladen zal bespeurd hebben, is aan de schoone hoop, dat eerlang al 's Heeren erfvolk in deze landen kerkelijk hereenigd mocht worden, door de Assensche Syno 'e ten eenemale de bodem ingeslagen.

De teerling is geworpen, en met 30 tegen 10 stemmen is de bede der Ned. Geref. kerken tot hereeniging, naar ons voorkomt, misschien onherroepelijk, afgewezen.

De Christelijke Gereformeerde kerk heeft besloten op zichzelve te blijven staan, en ons geen andere keuze te laten, dan om óf tot haar over te treden, óf naast haar onzen eigen weg te vervolgen.

Van het innemen, van het zoeken zelfs van een derde, hooger standpunt, waarop beide groepen elkander konden ontmoet hebben, om na de ontmoeting allengs saam te groeien, zag ze, na breede discussie, met volkomen kennis van zaken, welbewust en opzettelijk af,

Van de drie groepen, die op de Assen­ sche Synode aan het woord kwamen, en die men de groep-Van Velzen, de groep-Gispen en de groep-Beuker zou kunnen noemen, zijn dé beide eer.ste saam zeer verre in de minderheid gebleven, en heeft de groep-Beuker drie vierden der keurstemmen voor zich weten te winnen.

De groep-Van Velzen wilde, met het uiterste der voorkomendheid, desnoods over alles heenstappen, om toch maar als broederen saam weer in eenzelfde huis den Heere onzen God te loven.

De groep-Gispen sloeg een middenweg in en wilde, ja, ook wel hartelijk de hereeniging, maar ondef bedingen; zoo echter, dat bij het fornr, uleeren dier bedingen de toeleg openbaar wierd, om ons het aannemen dier bedingen mogelijk te maken.

De groep-Beuker daarentegen gaf wel toe, dat in het afgetrokkene eenheid schoon zou zijn, maar drong de veelheid der bedingen en remonstrantiën zoo scherp naar voren, dat ze zelve weten kon, hoe wij, niet anders dan met verkrachting van onze overtuiging en krenking onzer conscientie, ons aan die bedingen en remonstrantiën zouden kunnen onderwerpen.

In die onderlinge worsteling kwam men allengs tot het indienen van vijf voorstellen, waarvan er twee zeker, vier desnoods voor ons aannemelijk waren, maar één lijnrecht tegenover ons positie koos, — en zie juist dat laatste voorstel wierd Synodaal Besluit,

Er was een voorstel-Bavinck dat opeens de onderhandelingen op het juiste tenein zou gebracht hebben.

Er was een voorstel-Van Andel, dat, hoezeer minder scherp geformuleerd, aan nadere onderhandeling vrijen loop liet.

Er was een voorstel-Lindeboom, dat, hoezeer de tegenstelling niet verbloemende, de inéénsmelting misschien nog mogelijk zou hebben gemaakt, •

Er was ook een voorstel-Gispen, dat diplomatisch voorzichtiger gesteld, met een nadere verklaring over het laatste punt, allicht evenmin een onoverkom.elijk bezwaar zou ontmoet hebben.

En zie — geen dezer vier voorstellen kon ook maar tot stemming' geiaken.

Daarentegen stond tegenover deze vier het voorst el-Beuker, dat zoo kras mogelijk eiken pas en eiken weg tot hereeniging af snijdt, en juist dat voorstel wordt door een motie van orde het eerst in stemming gebracht; alle amendement erop wordt verworpen; en met 30 tegen 10 stemmen verklaart de Christelijke Gereformeerde kerk de ontzettende verantwoordelijkheid voor dit harde, ^ onverzoenlijke, allen uitweg afsnijdende voorstel op zich te nemen.

Hoe dikwijls we dan ook de noodlottige verslagen lazen en herlazen, en hoe we ook keer op keer beproefden, om nog een anderen zin aan de woorden te hechten, en uit dorst naar de catholiciteit der kerk, onszelven nog wilden diets maken, dat bet zoo niet kon gemeend zijn, toch liet oprechtheid niet toe dat we onszelven en anderen misleidden. Neen, men kan zich in de beteekenis van dit Synodaal Besluit niet vergissen. De besliste, onbewimpelde en meest krasse afwijzing van de bede der Utrechtsche Synode steekt er niet slechts in, maar is in heel een reeks besluiten op de Synode van Assen openbaar geworden.

Die waarheid is hard, zeer hard, maar het baat niet, of we het harde der werkelijkheid ons al verbloemen.

Het is eenvoudig zoo. En we zijn overtuigd, dat én de officieele acten der Synode, én met name de tekst der verworpene amendementen, dit harde nog sterker zullen doen uitkomen.

Niet, dit spreekt wel vanzelf, alsof men kortweg besloten had te antwoorden: „We zijn van uw gezelschap niet gediend; laat ons met rusten". Zoo kon de Haagsche Synode, maar niet die van Assen spreken. Te Assen waren het belijders des Heeren; mannen die ze'.fs één belijdenis met ons gemeen hebben; in den grond der zaak broederen.

Ook de groep-Beuker heeft zich dus wel gewacht, om het denkbeeld van eenheid op zichzelf te verwerpen. Eer vangt ze haar voorstel aan met de betuiging, dat ze, één met ons in Belijdenis, Liturgie en Kerkorde, tot vereeniging ten volle bereid is, en laat dan volgen, dat ze „slechts" ééne korte verklaring in vijf punten van ons vergt.

Maar achter dat »slechts" laat ze dan vijf punten volgen, waarvan ze wist, of althans weten kon, dat wij noch overtuiging, noch conscientie, noch eerbesef, noch karakter zouden moeten hebben, om onder die vijf saam onzen naam te plaatsen.

Na, aanneming van dit voorstel was de benoeming van Deputaten voor verdere onderhandeling (Lindeboom zag het zeer juist in) dan ook niets dan een beleefdheidsvorm.

Immers, zoo niet alles ons bedriegt, zullen de Utrechtsche Deputaten na de gevallen beslissing zich elke mogelijkheid zelfs tot saamspreking zien afgesneden.

Utrecht deed een aanbod. Een aanbieding die zoo kiesch mogelijk was; want de Synode, daar vergaderd, onthield zich van alle formuleering en sloeg als uitgangspunt van ondel handeling een formule voor, die resultaat was van een saamspreking tusschen broederen van beide kanten. En nu was Utrechts voorstel, dat deputaten beiderzijds zcuden saamkomen, om door gemeenschappelijk overleg alle verdere voorslagen te ontwerpen, en eerst daarna én door Assen én door Utrecht een beslissing op alle punten te doen nemen.

Daarop en daarop alleen zijn dan ook de Utrechtsche Deputaten gelast; een geheime instructie bezitten ze niet; en zie saamspreking op dien grondslag is hun onmoe^elijk gemaakt.

Immers, wat deed de Assensche Synode?

In stee van de wederzijdsche onderhandeling, die nog tot niets bond, aan alle nadere beslissing te laten voorafs^aan, gmg zij, zelfs zonder ons gehoord te hebben, of onze bedenkingen té kennen, unilateraal tot het nemen van een definitieve beslissing op alle punten van gewicht over; en liet ons geen uitweg-tot onderhandeling meer over, maar stelde ons voor het dilemma, om óf ons aan haar besluiten te onderwerpen, óf de zaak te laten afspringen.

Had men ten minste het voorstel-Beuker neg slechts voorloopig, als concept, aangenomen, en aan zijn Deputaten in last gegeven, onze Dej.utaten hierop te hooren, dan ware althans de kans nog open gebleven, dat van onze bedenkingen nota ware genomen, en dat men te weten ware gekomen, welke wijzigingen in dit voorstel voor ons onvermijdelijk waren. Doch neen, dat deed men niet.

Men schreef integendeel en vaardigde definitief uit een acte van onderwerping; gaf die aan zijn Deputaten mee; en heeft daardoor de heilige zaak onzer inéénsmelting misschien voor altoos begraven.

Deze handelwijze is ons een oorzaak van ongeveinsde droefenisse.

Waarlijk niet om de zaak der Doleantie. Want maar al te goed weten we, hoe er ook onder ons zeer velen zijn, die tegen inéénsmelting zeer ernstige bedenking hebben ; en buiten kijf zal de Doleantie, zoolang ze haar eigen weg loopt, zich veel vrijer en krachtiger ontwikkelen kunnen.

Maar dit troost ons niet over het verduurzamen van de breuke in Christus' kerk.

Dit lenigt onze smart niet over het prijsgegeven ideaal.

Dit stilt ons de pijn der ziele niet, die fiQ gevoelen over de onherstelbare schade die aan de ontwikkeling van het Gereformeerde leven; aan de weeropbloeiing van het Calvinisme in ons vaderland; aan de ontwikkeling van de godgeleerdheid; ran het schoolwezen; en aan den socialen invloed van ons beginsel is toegebracht.

De onheilige concurrentie zal dan nu haar onzaligen loop hernemen.

In stee van elkander nader te komen, zal men steeds verder van elkander afraken.

En in het eenige land ter wereld waar het Calvinism.e nog een macht op elk gebied is, en steeds meer worden kon, zal door de onderlinge gedeeldheid der Calvinisten zelve, hun kracht dan nu voortaan gebroken liggen.

In Askelon zal vreugde ons is geween! zijn, maar bij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen