Zending.

Uit onde dagen

II.

Toen landen en staten als Nederland en Engeland, na den tijd der Hervorming allengs sterker geworden, ook de kracht in zich gevoelden tot verre overzeesche tochten en ondernemingen, lag toch eigenlijke zendingsarbeid niet in hun macht. Want allereerst moest gezorgd voor de geestelijke behoeften der landgenooten daarginds. De zending was toen, waar zij gedreven werd eer koloniaal dan buitenlandsch. Evenwel heeft de schrijver grooten eerbied voor wat ook op deze wijs door Engelschen en andere volken van Europa werd verricht.

Men zou er bij kunnen voegen, dat onze Nederiandsche zending met enkele uitzonderingen ook nog nu koloniaal is en zulks vooreerst wel blijven zal, zoolang voor een arbeidsveld met 10 maal meer inwoners dan het moederland bevat, nog zoo droef weinig is gedaan.

In het algemeen gesproken echter, werd in de vorige eeuwen het werk der zending niet met trouw en ijver behartigd. Plet gebod om het Evangelie »allen creaturen" te prediken, de kracht van dat Evangelie op geestelijk en stoffelijk gebied, ook waar macht noch geweld kon baten, werd evenmin recht verstaan, als men den toestand der volken, die buiten God leefden, kende,

Hoe dit kwam ? De traagheid en nalatigheid was, zegt Storrow, vrucht van Rome's kerkheerschappij. De zendingsijver die het Romeinsche rijk, die Noord-'en West-Europa voor Christus gewonnen had, was lang uitgebluscht. Drïe volle eeuwen vóór de Hervorming gingen voorbij zonder dat een ernstige poging werd gedaan om de grenzen des Christendoms uit te breiden.

Men vergete toch niet, dat de zendingsijver der Roomsche kerk voortsproot uit de Hervormingsbeweging der 16de eeuw. Dat een derde van Europa verloren ging, verwekte den ijver, prikkelde den trots van Rome, dat nu poogde zijn invloed te behouden door elders veroveringen te gaan maken. Spanje in Amerika, Portugal in Azië waren dienstvaardige, machtige helper, s voor den vurigen ijver van mannen als Loyola, Xaverius en hun volgelingen.

Dit nu werkte tenig op dé Protestanten, 't Valt toch niet te ontkennen, dat de ijver die tot kolonisatie en 't winnen vaö bekeerlingen dreef, ten deele werd gewekt^ór hetgene van Roomsche zijde werd verricht.'^-Toch was er ook overal goud onder het schuim, en zegt Storrow, soms waar men 't niet zou zoeken, b. V. bij Erasmus. Sommige gedeelten uit zijn aPredikkunde'' schijnen als voor een Zendingsvergadering geschreven.

«Hoeveel van 't oppervlak des aardrijks, " zegt hij, »is nog nooit bezaaid met het zaad des Woords. Wat hebben we in Azië en Afrika verkregen? Voorzeker zijn daar ruwe maar eenvoudige stammen, die gemakkelijk voor Christus waren te winnen, als er maar zaaiers uitgingen. De volken zwerven als schapen zonder herder, omdat zij nooit van Christus vernamen. Christus beveelt ons den Heere des oogstes te bidden arbeiders uit te zenden, wijl de oogst groot en de arbeiders weinige zijn. Maar, zeggen sommigen, wij keimen geen vreemde talen. Doen dan de vorsten geen moeite om menschen te vinden, die ten behoeve der diplomatie met verschillende talen bekend zijn ? Zelfs Themistocles, de Athener, leerde in één jaar genoeg Perzisch, om zonder tolk met den koning te kunnen spreken. Moesten wij dan voor zoo schoone zaak minder ijver toonen?

Na met groot talent en kracht van betoog de bezwaren wegens dreigend gevaar en dood opgeworpen, te hebhen bestreden, zegt Erasmus : »Daarom ontwaakt, gij heldhafte en groote aanvoerders in Christus leger. Stelt u geen aardschen winst voor, maar poog den heiden te verrijken met geestelijke schatten. Acht het groote winst voor den Verlosser zielen te winnen, aan Satans dwinglandij ontrukt. Ik roep u tot een zware taak, maar de hoogste en edelste van alle."

Deze woorden richtte Erasmus reeds in 't begin der i6e eeuw tot heel de Christenheid. En al predikte hij, wat heldenmoed betreft, zeker niet door zijn voorbeeld, toch werden in de Roomsche kerk al aanstonds de practische gevolgen van zijn oproepen gezien, toen Xaverius in 1541 uitzeilde naar Goa, en de eerste Jeziiïetenzending begon.

De eerste Protestantsche zendingspogingen werden — 't kon kwalijk anders — min of meer beheerscht door den geest dier woelige tijden, de dagen der geboorte van nieuwe dingen. Frankrijk b.v. begon, naijverig op Portugal en Spanje, dezen rijken op zij te streven en poogde een deel van Brazilië in bezit te nemen. Dit zou aanleiding worden om het nationaal, koloniaal en godsdienstig karakter der zending te doen uitkomen.

De admiraal de Coligny, die later in den Bartholomeusnacht van 1572 den dood vond, zocht in deze koloniale onderneming een iiif komst voor zijn onderdrukte Gereformeerde geloofsgenooten en tegelijk een geopend arbeidsveld tot verbreiding des Christendoms. Dies moedigde hij de zaak aan, en toen zij aanvankelijk slaagde, zond hij in 1556 zendelingen en predikers uit door Calvijn aangewezen en straks door andere gevolgd. En nog velen zouden aldus uitkomst tegen de vervolging en «vrijheid om God te aanbidden" gezocht hebben, ware niet de gouverneur der kolonie, de admiraal Villegaynon, die zulke kolonisten had genoodigd, een valsch mensch gebleken. De vervolging woedde ook daar. Eenige der voornaamste Calvinisten werden in een afgrond geworpen en de meeste andere keerden weer tenig naar Frankrijk, dat weldra de kolonie door de Portugeezen zag overwinnen.

Toch was door de Fransche Gereformeerden nog gelegenheid voor Zendingsarbeid ge-' vonden-Op het Villegaynon's eiland, in de golf van Rio Janeiro, waren inlanders. Aan . deze nu predikten de Calvinisten, zoolang 't vergund werd, het Evangelie, en zelfs werden vele personen bekeerd. De onderdrukking was echter oorzaak dat de Indianen vloden naar , de wouden van het vasteland, en ook daar volgden de Protestanten hen voor een tijd.

Zes jaar later beproefde Coligny nog eens een Protestantsche kolonie te stichten; ditmaal te Charlesfort, in Florida, onder Ribaut en eveneens in Carolina, wat noordelijker. Doch ook nu zou 't niet gelukken. De volkplanters leden eerst zeer door hongersnood; en later werden vele gedood door de Spanjaarden.

Dat was het treurig einde van deze eerste poging der Fransche Protestanten tot verbreiding huns geloofs gedaan. Wat had er naar den mensch gesproken niet kunnen geschieden, hoe anders zou 't er met Amerika en het Christendom hebben kunnen uitzien, ware deze poging-in Zuid-Amerika geslaagd, als een eeuw later die der Puriteinen, 't Noorden der Nieuwe Wereld.

Nog dient vermeld dat reeds in 1559 koning Gustaaf Wasa van Zweden leeraars uitzond om te arbeiden onder zijn heidensche onderdanen in Lapland. Er werden scholen geopend, boeken vertaald en eenige personen gedoopt. De poging, die slechts gedeeltelijk slaagde, vond steun èn bij de regeering èn bij 't volk. Dat men er iets voor over had bewijst het feit, dat later, toen besloten werd den geheelen Bijbel in 'tLaplandsch over te brengen, voor dit werk, voor de scholen en voor de Zending in 't algemeen, niet minder dan ruim 7 ton gouds werd saamgebracht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen