De martelaren.

LXXXV.

De Tier pastoors.

SYBBAND JANSZ.

In Noord-Holland heeft het hervormingsbeginsel reeds vroeg gewerkt. Cornells Cooltuyn was reeds in 1555 te Alkmaar en te Enkhuizen met Gods Woord opgetreden tegen de dwalingen van Rome. Dit had hem eene vervolging der geestelijkheid op den hals gehaald, welke hij alleen had kunnen ontloopen door naar Embden te vluchten. Deze zegepraal van Rome kon echter de begeerte naar reformatie in de kerk in dat Noorderkwartier van Holland niet onderdrukken, evenmin als zij de noodzakelijkheid er van kon wederleggen. Ten minste in Schagen was sints de komst van den nieuwen pastoor Sybrant Jansz. een beweging ontstaan voor de Hervorming.

Heeft hij aan zoo iets reeds gedacht, toen hij in 1550 als kapcUaan in die plaats was ? Wij weten het niet. Evenmin als het ons bekend is, of hij op het eiland Wieringen m de parochie, waar hij toen kapellaan werd, iets ten gunste der Reformatie verrichtte. Waarschijnlijk kreeg hij eerst hiertoe, den moed, nadat h\j in Schagen als pastoor teruggekomen was. Menige dwaling en menig misbruik in Rome's kerk greep hij toen aan en groote scharen vingen zijne predikatiën met eerbied op. Wel hield hij nog lang het koorkleed aan. Maar eindelijk legde hij ook dat af aan het altaar, om het nooit meer aan te trekken. En toen de Hagepreeken in Noord-Hollands landdouwen gehouden werden, bezocht Sybrand Jansz. ze ook. Zélfs nam hij zich in 1567 een vrouw. Het huwelijk werd gesloten, »naar uitwijzen der Calvijnsche traditie" door Hermanus, vroeger pastoor te Amsterdam, die dien dag op de vlakte het Evangelie verkondigde. Wetende dat deze daad zijne vijanden tegen hem in het harnas zou jagen, begaf hij zicja in Mei 1567 voor eenigen tijd naar Duitschland. Nadat het hof van Holland hem uit zijn ambt ontzet had, keerde hij terug en vestigde zich te Zijp'e, waar hij »met bouwneering zich geneerde", en nu en dan het Evangelie voor het volk predikte j> in wereldlijke kleeding", alsmede kinderen doopte »naar de maniere van Calvinus."

De Tier pastoors in den Icerlier.

Wij hebben van Wouter Symonsz., vroeger pastoor van Poortugal, later dienaar des Woords in het Westland, reeds gezien, dat hij te Haarlem gevangen genomen en naar de Voorpoort van 's Gravenhage gevoerd was. Daar ontmoette hij vooreerst den gewezen pastoor van Lier. Deze was, nadat hij geweigerd had zich naar de »oude Catholyke religie te regulieren", »van de exercitie van de voorz. pastorale waardigheid tot de komst van den Prins van Oranje, den stadhouder, alhier in den Haag', ontzet. Een zijner kapellanen zou zijn dienst waarnemen. Vos beloofde zich tegen deze maatregelen niet te zullen verzetten en verliet den kring zijner vroegere werkzaamheid. Daarop trad hij in het huwelijk met Bely en predikte toen het Evangelie in de kruiskerken, totdat hij gevangen genomen en naar de Voorpoort gehracht werd. Na hem werd de bekende landman van Naaldwijk, Loos Stevens, in het begin van 1568 binnengeleid. Beiden genoten samen van de gesprekken, die zij met elkaar hielden. Doch de vijanden verstoorden dit genot, door ze te scheiden. Daar kwamen echter nieuwe gevangenen binnen, de genoemde Wouter Symonsz., straks Adriaan Jansz, die te Dordrecht gevangen genomen werd door Mr. Jan van Lezaen en Sybrant Jansz. Straks weer anderen. Ook wederdoopers werden binnengeleid, met wie Vos veel sprak, om ze van hunne dwalingen terug te brengen, wat hem blijkbaar bij velen gelukte. Een eenheid des geestes openbaarde zich onder de martelaren vooral onder de vier pastoors. Deze eenheid blijkt uit de belijdenis, die ze samenstelden, en welke over de navolgende stukken handelt. Na de inleiding volgt: van de Godheid en de Drievuldigheid; van de Godheid van Christus; van de Menschheid van Christus; van het ambt van Christus; van het lijden van Christus; de vrucht van zijn lijden; de begrafenis; de opstanding; de Hemelvaart; van het laatste oordeel; van den Heiligen Geest; van de kerk; kenteekenen der kerk; van den doop; van het Nachtmaal des Heeren; van de Chistelijke tucht; vermaning aan de overheid. Deze confessie is in hoofdzaak gereformeerd, al zijn er enkele punten in, waarin zij meer Lutheisch is. De Doopsgezinden worden er in genoemd »menschen van verdorven verstand."

De gevangenen werden vaak bezocht door hunne betrekkingen en vrienden, die zij — voorzoover zij nog Roomsch waren — voor den Heere trachtten te winnen. Ook schreven zij verscheidene vermaan-en troostbrieven aan de gemeente des Heeren op onderscheidene plaatsen. Jan Vos en Sybrandt Jansz richtten zich bijzonder aan hunne vrouwen, die zij tot standvastigheid vermaanden.

Niet minder dan twee jaren bleven de vier pastoors gevangen-Die na hen gevangen genomen waren hadden reeds den marteldood ondergaan, toen zij nog altijd op uitvoering van het doodvonnis wachtten. De oorzaak van dit uitstel lag in de moeite, die de rechters hadden, om eenen bisschop te krijgen, die de door hen ter dood veroordeelde priesters zou ontwijden. Alva werd geraadpleegd, of hij de ontwijding noodig vond. Deze verklaarde er zich voor en daarop ging men weer aan het vragen en zoeken. De bisschop van Haarlem, die dat werk moest doen, liet zich ontschuldigen op grond van zijn ongesteldheid. De bisschop van Roermond was er bereid toe, maar moest te lang wachten op de abten, die hem assisteeren moesten, zoodat hij naar zijn diocese vertrok, eer de handeling geschied was. Eindelijk liet de bisschop van 's-Hertogenbosch zich overhalen om naar 's-Gravenhage over te komen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen