Ngoko of Krama.

Nog altijd wordt gestreden over de vraag, of de zendingsdienaren in Indie zich bij hun prediking tot de inlanders bedienen zullen van het ngoko, de gewone spreektaal, of het krama, den complimenteusen taalvorm, die de mindere Javaan tegenover den meerderen gebruikt.

De meeste zendingsdienaren gebruiken het ngoko, maar Ds. Adriaanse meende hiervan te moeten afwijken en sprak zijn gemeente in het krama aan.

Op de elfde zendingsconferentie, die te Buitenzorg en te Depok is gehouden, heelt de heer P. Ant. Jansz deze quaestie uitvoerig besproken en de meening van Ds. Adriaanse op ook naar onze overtuiging afdoende gronden weerlegd.

Het geheele referaat hier over te nemen verbiedt onze plaatsruimte, maar wel geven wij den korten inhoud weer, gelijk die in de Getuige werd geresumeerd:

„In het Javaansch onderscheidt men de volgende hoofd taalvormen, of, zooals zij gewoonlijk, doch minder juist, genoemd worden, taaisoorten.

1. het ngoko of de eigenlijke taal,

2. het krama of de complimenteuze taalvorm,

3. het madya, letterlijk de middentaai, onderscheiden in mady angoka, madyantara en madyakrama,

4e. het kasar of de platte, onbeschaafde taal,

5e. het base ka-daton of de hoftaal.

Buitendien onderscheidt men nog htt kramainggil (hoog-krama), dat geen afzonderlijke taalvorm uitmaakt, maar bestaat uit een zeker aantal woorden, die in alle taalvormen gebezigd worden met betrekking tot personen, die men om eene of andere reden bijzonder wil of moet eeren.

Het ngoko wordt verder onderscheiden in gewoon ? igoko en ngoka andap Qiin.^Atx\%ngoko het krama in gewoon of beleefd krama, kramatara en wêrda krama of minder beleefd, en krama desa of minder beschaafd krama.

Men meene echter niet, dat het is, zooals prof. Roorda het voorstelt, n, 1. dat elk dezer zoogenaamde „taaisoorten" als ware het eene taal op zich zelf zou vormen, of zooals hij het uitdrukt, „dat de uitdrukking" van het onder-„scheid in rang en stand zich in het Javaansch „tot het grootste gedeelte der meest gebruikelijke „woorden uitstrekt, zoodat de mindere, wanneer „hij tot zijn meerdere spreekt, voor het grootste „gedeelte geheel andere woorden gebruikt en dus „eene geheel andere soort van taal spreekt, dan „de meerdere tot den mindere". Dit moge den oppervlakkigen beoefenaar der Javaansche taal zoo toeschijnen, in werkelijkheid is het daar ver van af. Volgens den heer Walbeehm, een javanicus, op Java geboren en getcgen, is het ngoko de taal zelf.

In het Woordenboek van Gericke-Roorda komen volgens globale schatting voor 22000 artikels of grondwoorden, waarvan ruim 20000 voor het ngoko en 1515 die niet ngoko zijn.

Het ngoko is dus niet, zooals prof. Roorda, en op diens gezag ook Ds. A., het voorstelt „de platte taal zonder plichtplegingen, die door „het gemeene volk en de kinderen onder elkander „en door den meerdere tot den mindere gespro-„ken wordt"; en evenmin is het krama „de „beleefde taal, die gesproken wordt door den „mindere tot den meerdere, en ook gewoonlijk „door de aanzienlijke en allen die maar eenigen „rang hebben, onder elkander, wanneer niet de „verschillende graad van bloedverwantschap het „gebruik van eene andere taaisoort vordert".

Neen, het ngoko, de eigenlijke taal, waarvan de overige taalvormen slechts afwijkingen zijn, is de taal, waarin de Javaan denkt, onverschillig of hij hoog of laag geplaatst is. Het wordt steeds gebezigd tegen gelijken, hoog of laag, tot wie men in een meer vertrouwelijke verhouding staat, en tegen jongeren en minderen, tenzij bijzondere omstandigheden afwijkingen daarvan noodig makeii. Het is dus de min of meer gemeenzame taal, zonder plichtplegingen of com pliraenten, maar volstrekt niet de platte taal, zooals wel beweerd wordt.

Over het onderscheid tusschen de verschillende soorten van krama en de moeilijkheden bij het gebruiken daarvan willen we hier niet spreken. We citeeren slechts het oordeel, eenmaal door Dr. Brandes over het krama in 't algemeen uitgesproken: „dat het krama toch wel beschouwd een ziekelijk verschijnsel is, een uitwas op den eigenlijken stam van de Javaansche taal; menigwerf in hooge mate wanstaltig, dat het krama oppervlakkig op het Javaansche ligt, dat het in hooge mate gemaniëreerd is, dat het voor een deel het gewrocht is van een pedante schoolmeesterij, waxronder gaandeweg alle Javanen gebukt gaan, zoo zeer, dat zij thans, de groote man en de kleine man, dat krama, de beleefde taal, fraaier nog vinden dan — en haar de voorkeur geven boven hun in merg en been gezonde ngokotaal". Gelijk de h& tr Jansz zegt: het is een taal, die den spreker veronderstelt als in gebogen houding zittende op den grond voor de voeten van den aangesprokene, en het niet wagende tot hem op te zien, maar het oog eerbiedig op zijn voeten gericht houdende en als 't ware die voeten aansprekende.

Het spreekt na dit alles wel vanzelf, dat het kratna door den heer/««« als kanseltaai beslist verworpen wordt; het kan echter in hoofdzaak behouden blijven voor het gebed en voor de lofzangen, rechtstreeks tot God zelf gericht. Ook bij de vertaling des Bijbels moet voor het grootste gedeelte het ngoko gebruikt worden. Slechts in enkele bijzondere gevallen kan hierbij het krama dienst doen.

Gelijk het verslag meedeelt, waren alle arbeiders onder de Javanen, die het referaat aanhoorden, het met den inleider eens; behalve Ds. Bakker, die nog geen oordeel wilde uitspreken.

Natuurlijk kan alleen een deskundige, die het Javaansch geheel meester is, hierover een jifdoend oordeel vellen.

Maar indien het juist is, wat de heer Jansz zegt, dat het ngoko de eigenlijke volkstaal is en het krama een gemaniereerde omwerking van die taal, dan kan de keuze tusschen die beide ó. i. niet twijfelachtig zijn.

In elk geval is de zaak voor het welslagen onzer zending van zoo hoog belang, dat wij meenden de aandacht onzer kerken op dit referaat te moeten vestigen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen