'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 109

natuurkunde en geloof in de jaren dertig

108

keling van een eigen calvinistische natuurfilosofie. Hij zou daar zelf in zijn lezingen een aanzet toe geven, maar uiteindelijk zou samenwerking tussen theologen, filosofen en natuurwetenschappers nodig zijn.10 Op het eerste gezicht een onderwerp en een benadering die Sizoo’s interesse zouden kunnen wekken, gezien zijn eigen pleidooi voor wijsgerige bezinning en samenwerking van de verschillende faculteiten aan de vu. In zijn lezingen zette Hepp uiteen wat volgens hem de beginselen van een calvinistische natuurfilosofie behelsden en wat de consequenties daarvan waren voor de natuurwetenschap. De lezingen verschenen in mei 1930 in boekvorm en toen Sizoo weer in Nederland terugkeerde, kon hij er kennis van nemen. Later vertelde hij echter dat hij destijds, zacht gezegd, niet enthousiast was over de inhoud: ‘Indien dit calvinistische natuurphilosophie zou moeten heten, indien dit de last zou blijken, die de gereformeerde dogmatiek op de jonge faculteit zou willen leggen, dan was de twijfel ten aanzien van haar toekomst [...] ten volle gerechtvaardigd.’11 In het openbaar heeft hij er toen echter niet op gereageerd. Dit gebeurde wel in de kring van de cvng door Schouten die het boek besprak in de vergadering van 13 juni 1931.12 Sizoo was hierbij niet aanwezig, maar hij gaf later aan zich in Schoutens kritische bespreking – die daarna ook in het Orgaan van de vereniging verscheen – te kunnen vinden.13 Schoutens eindoordeel was dat Hepps ‘calvinistische natuurphilosophie’ door ‘Calvinistische beoefenaren der natuurwetenschap tot geen prijs [kon] worden aanvaard’.14 Om dit harde oordeel van Schouten te kunnen begrijpen zal ik wat uitgebreider ingaan op de ideeën van Hepp en de kritiek van Schouten. Schouten legde in zijn verhandeling herhaaldelijk de vinger op de vele onjuistheden en vaagheden die Hepp debiteerde over de natuurwetenschap. Na zelf eerst een uitvoerige bespreking te hebben gegeven van recente resultaten van de sterrenkunde, verzuchtte Schouten: ‘In het boek Calvinism and the Philosophy of Nature komen echter zooveel onjuiste beweringen voor, dat het niet mogelijk is deze alle te bespreken.’15 Deze onjuistheden op het gebied van de natuurwetenschap vielen begrijpelijkerwijs slecht bij mensen als Schouten en Sizoo, die al veel langer met de problematiek bezig waren en wél waren ingewijd in de natuurwetenschap. Belangrijker echter dan deze kritiek was het verschil van inzicht over de inhoud en methode van een (nog te ontwikkelen) calvinistische natuurwetenschap. Allereerst

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen