Omvang en invloed der Zuid-Nederlandsche immigratie van het laatste kwart der 16e eeuw - pagina 39

OMVANG E N I N V L O E D DER Z U I D - N E D . IMMIGRATIE.

37

mijner uitspraak niet overtuigend genoeg? Laat ik dan een tweede mogen geven in de algemeene overweging, dat — zooals ik U straks nog nader zal hebben te toonen — onze immigran­ ten in de arminiaanschen strijd van het begin der 17e eeuw in overgroote meerderheid aan de zijde der contra-remonstranten hebben gestaan. En wat wil dat nu zeggen? Immers niet an­ ders dan dit, dat ze niet slechts voorstanders der predestina­ tieleer zijn geweest, maar daarnevens ook mannen en vrouwen, die den strijd hadden aangebonden tegen, om met Troeltsch te spreken: „gegen die Weltlichkeit eines der Askese widerstrebenden Volkes Waarlijk geen „ad patibulum" doet hier de immigratie recht. Veeleer past in deze op haar de tegenstelling, in ander verband door Hooft eens aldus onder woorden gebracht: „Sij zagh wat dertel, maer zij was niet onbeschaemt." Tot op dit oogenblik wijdde ik nog in 't geheel geen aandacht aan de vraag: hoe onze vreemdelingen, bij hun komst hier te lande, ontvangen en bejegend zijn. Thans echter mag ik haar niet langer achterwege laten. Niet slechts omdat belangstelling in het onderwerp, dat wij bespreken, haar noodzakelijk doet opkomen, maar vooral wijl hare beantwoording ons in staat l

) E. TROELTSCH, Die Soziallehren der christlichen Kirchen und Gruppen, H. II (Tübingen 1912) S. 785 Anm. 426, op bldz. 786. Terecht wijst E. T. KUIPER, a. bhlz. 10,11, er op, dat men in deze niet te veel waarde moet hechten aan Bredero's schildering van den Spaan^chen Brabander. Al kwam het type in de tweede helft der 16e eeuw veel in Antwerpen voor (Vgl. H. PIRENNE, op. cit., T I I I p. 281) en al zal 't dus ook onder de immigranten zeker niet ontbroken hebben, Jerolimo als hun gekarikaturiseerden representant te beschouwen gaat toch zeker niet aan. Litteratuur- en tooneel-archivarissen en -predikanten van tegenwoordig zijn im­ mers ook sl< chts gefantaseerde wezens, wier teekening meestal z«dfs geen enkelen trek met de werkelijkheid gemeen beeft! Trouwens, wat weten we eigenlijk voor vasts aangaande de bedoeling, die Gerbrandt Adriaensz met zijn beroemde creatie heett gehad. Kalff ziet er een moralisatie in. Jonckbloet acht haar een persitiage op Rodenburg. Prinsen beschouwt ze min of meer als een zelfbevrijding. 2

Evenmin mag m. i. teveel geconcludeerd worden uit 't geen MARNIX VAN ST. ALDEGONDE te lezen geeft in zijn: Trouwe Vermaninge aende Christelicke Gemeynten van Brabant, Vlaanderen, Henegou, ende andere omliggende landen (1589) (in J. J. VAN TOORENENBERCEN, a. w., D. 1, bldz. 491 vv.) bldz. 537, 538. Waar de ons bekende feiten de daar gegeven beschouwingen niet bevestigen, zal de oud-burge­ meester van Antwerpen in deze wat teveel hebben toegegeven aan den drang naar krachtig zeggen en generaliseeren, dat elke massa-bewerking licht eigen is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen