"Aesthetisch" of "puriteinsch"? - pagina 19

„asceten", de „puriteinen", de „hervormde predikanten" 51). Terwijl wij hier eenvoudig te doen hebben met vaste formules tegen de kritiek in het algemeen, die in de 17de eeuw en nog lang daarna, als eeuwen daarvoor, voor persoonlijk-vijandige daad gold. Precies zulke ontboeze­ mingen treffen wij bij voorbeeld aan voor een paraphrase van het Gebed des Heeren ( 1 6 5 8 ) , waar verschillende goed-gereformeerde predikanten deel aan hadden. En bij M E U R A N T den Gomaristischen schoolmeester, tegen wien V O N D E L zulk een liefelijk gedichtje schreef.

Laat mij in v e r b a n d met het reeds b e s p r o k e n e , s a m e n v a t t e n d nu n o g e n k e l e der meest b e k e n d e meeningen en verwijten a a n g a a n d e de kunst­ b e s c h o u w i n g dier puriteinen o n d e r de o o g e n zien. W a r e n zij t o c h , alles w e l b e s c h o u w d , niet vijandig, o f althans ten h o o g s t e w a n t r o u w e n d t e g e n alle kunst? T e g e n o v e r de v r a a g stel ik slechts enkele simpele feiten. R E M B R A N D T w e r d , j o n g b e g i n n e r nog t e L e i d e n , als o n t d e k t d o o r H U Y G E N S ; en hij bleef hem h o o g v e r e e r e n . O n d e r de b e w o n d e r a a r s en vrienden v a n dien REMBRANDT, in zijn k r a c h t t e A m s t e r d a m , w a r e n de puriteinsche dichter-kruidenier D E D E C K E R en de rijmende c a t e c h i s e e r m e e s t e r W A T E R L O O S . D e laatste, t o c h stellig w e l g e e n rijk o f modieus man, bestelt den meester een schilderij, en schrijft een reeks gedichtjes o p een zijner etsen, in zijn bezit. D e a a n g e z i e n e c o n t r a r e m o n s t r a n t s c h e burgerfamilie DULLAART te R o t t e r d a m , b e s t e e d t den j o n g e n H e i m a n , bijna n o g kind, bij R E M ­ BRANDT als leerling, vermoedelijk niet zonder den b e v r i e n d e n D s . SlMONIDES te raadplegen. D a a r h e b b e n wij h o v e l i n g , (predikant), gezeten burger, ziekentrooster, en winkelier, allen puriteinen, allen onzen g r o o t ­ sten k u n s t e n a a r e e r e n d met de d a a d . H . D l I L L A A R T zelf w e r d een g o e d schilder, al w a s hij daarbij mystiek-puriteinsch p o ë e t ; zijn vriend, de schilder en kunst-theoreticus S . VAN H O O G S T R A T E N haalt m e e r dan eens CALVIJN's w a a r d e e r i n g v o o r de kunst aan 52). V a n de muzikaliteit v a n V O N D E L o f H O O F T is ons weinig b e k e n d 53), m a a r v a n H U Y G E N S w e t e n wij allen, d a t hij in de praktijk en de theorie der muziek bijzonder g e o e f e n d w a s . DULLAART w a s „zeer w e l b e d r e v e n in de muziek", zegt H O O G S T R A T E N . D s . R E V I U S w a a r d e e r d e h o o g de kunst v a n SWEELINCK, en v a n den D e v e n t e r o r g a n i s t ; hij w a s o o k , z o o niet de stichter, dan toch een der v o o r n a a m s t e leden v a n een D e v e n t e r muziek-college. E n V O E T I U S , de rigoureuze zelf, w a s zeer g e v o e l i g v o o r muziek, bespeelde allerlei instrumenten, en b e v a l den t h e o l o g i s c h e n stu­ denten S W E E L I N C K ' s kunst a a n 54). E n h e b b e n S L U I T E R , L O D E N S T E Y N en a n d e r e geestelijke dichters o o k niet b e w u s t g e w e r k t tot instandhouding en veredeling v a n den v o l k s z a n g ? Maar t r o k k e n zij den kring der literatuur toch niet angstig n a u w ? Indien zij de e r o t i e k al h e b b e n afgekeurd, zij g a v e n v e e l geestelijke lyriek in de plaats. H e b b e n zij werkelijk den 1 7 d e - e e u w s c h e n r o m a n a l g e h e e l v e r o o r d e e l d , er w a s niet v e e l a a n v e r b e u r d . M a a r ik twijfel n o g ; althans w a t betreft den herder-roman, w a n t het herderdicht w a s in hun kring niet o n g e w o o n . O o k prees de v r o m e DULLAART een o o r 21

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen