1910-1911 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 29

21 schappen, welke niet af te leiden zijn uit de bestanddeelen zelf. Specifiek ook die, welke in de organische natuur voor den dag treden — de physisch-chemische veronderstellende, maar daaruit nooit te verklaren — ; evenzeer specifiek die kracht, welke wij in onze psyche als „wil" het best als oorzaak van beweging kennen. De tegenwerping, dat door het aanvaarden van organische krachten „de alomgeldigheid der causaliteit" zou verbroken worden, mist haar kracht, omdat in die wet dan iets gelegd wordt, wat niet door ervaring gevonden is. Staat het vast, dat de wil oorzaak is van beweging, dan is er geen bezwaar hetzelfde aan te nemen van organische krachten, temeer daar als kenmerk van elke kracht het immateriëele karakter aanvaard moet worden. Zoo eischt dan de wet der causaliteit niet, dat alle oorzaken tot één mechanisme herleid moeten worden, maar zoovele oorzaken te aanvaarden als door de ervaring gevonden worden. Het vitalisme nu is die theorie, welke ter verklaring van de levensverschijnselen een levenskracht aanneemt. Deze levenskracht is echter niet op te vatten als een kracht, welke buiten de natuur staat, niet onafhankelijk van dg materie, zooals wel gedaan wordt, maar als een kracht aan een bepaalden toestand van de materie gebonden. De configuratie der deelen toch is niet de oorzaak der levensverschijnselen, doch de voorwaarde. Foutief is het, de levenskracht als verklaring van de verschijnselen te geven, daar zij eene samenvatting van een groep van verschijnselen is, die wij toeschrijven aan een bepaalde oorzaak, welke wij zonder die verschijnselen niet zouden kennen. Met het woord „zwaartekracht" geschiedt dit op dezelfde wijze, zonder de pretentie deze verschijnselen nu verklaard te hebben. In plaats van levenskracht worden thans vaak andere woorden gebruikt, welke als zoovele bewijzen zijn van de autonomie, de eigenwettelijkheid van het leven. DRIESCH spreekt van „Entelechiën" en REINKE van „Dominanten". Treedt in het vitalisme het levensproces in zijne autonomie op den voorgrond, in de teleologie de verhouding van middel en doel. Tot recht verstand van de bestrijding der teleologie is op te merken, dat de gebruikte argumenten in hoofdzaak de z. g. uitwendige doelmatigheid betreffen ; dus de caricatuur, waarin b. v. de neus bestemd is om de bril te dragen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen