1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 39

31 waarvan de eigenschappen zijn, voelen, tasten, zien, hooren, begeeren, vreezen, denken. (Spruyt). Beide werelden bestaan naast elkander. Het is duidelijk, dat met het inhalen van het mechanistisch principe in de wereld der verschijnselen, van de levende natuur de prikkel tot onderzoelc is gegeven, en dit onderzoek heeft ontzachelijk veel klaarheid gebracht, waar tot nu toe slechts een dooddoener als verklaringsprincipe had gegolden. Maar toch blijft het een werkhypothese. Mijn leermeester, Professor S. Talma, wees telkens op het ontoereikende van de mechanistische wereldbeschouwing. Vooral bij de stofwisseling, en bij de functie van de nier kon hij wijzen op de moeilijkheden. Zou de nier een filter wezen? Verklaard is de nierwerking ook nu nog niet, eene gewone filterwerking is het zeker niet, en zoo kwam Prof. Talma er toe een plaats in te ruimen aan het vitalistisch beginsel. Ons lichaam is eene organisatie van milliarden levende wezens, en deze levende wezers hebben, hoe beperkt ook, hun keus. Wij zagen dit bij de amoebe. Ik haal dit voorbeeld voor de tweede maal aan, omdat het van zooveel gewicht is, imm.ers dit bewijst, dat bij dieren, welke nog geen zenuwstelsel hebben, keus mogelijk is, en dat zulk een dier, zelfs in staat is om te leeren, om schadelijke invloeden te mijden, bevorderende invloeden te zoeken. En al missen nu de cellen van ons lichaam de vrijheid van beweging, uitgenomen de cellen in ons bloed, het principe is daarom nog niet verdwenen; of dus alles in deze stoffelijke processen als mechanistisch za! kunnen worden opgevat, mischien zal de tijd het nog eens leeren. Men zij niet te haastig met ,,ja" of ,,neen". Wie had durven voorspellen, dat ons de samenstelling der hemellichamen bekend zou worden met behulp van het spechoscoop? Het zou zeker het onderzoek remmen, zoo men al te spoedig besloot tot een vitalistisch principe. Moeten wij dus mogelijk plaats laten aan iets ,,immaterieels" bij de functie van de levende cel, bij haar voeding, bij haar doen in het geheele gecompliceerde levensproces van het organisme, uit deze cellen opgebouwd, zeker moeten wij deze plaats opeischen bij de handelingen van het organisme als geheel, bij de handelingen van het dier. De handelingen van het dier, welke overleg-handelingen schijnen, noemen wij instinct-handelingen. Zij onderscheiden zich van de automa-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen