1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 135

125 moeilijk worden tegengesproken, w a n n e e r physici, die zelf aan deze ontwikkeling krachtig hebben medegewerkt verklaren, dat zij hem aan den lijve hebben ondervonden ^i) M a a r ik meen, dat m de feitelijke ontwikkeling der physica deze invloed toch alleen d a a r m tot uitmg komt, dat de physica zich haar experimenteel-empirische basis helderder bewust is geworden E n w a n n e e r w o r d t gezegd dat de positivistische critiek door de ontwikkeling der physica is gerechtvaardigd, dan meen ik alweer, dat dit alleen juist is, voorzoovei die critiek van het experimenteel-empirisch s t a n d p u n t uit w e r d geoefend M e n behoeft echter nog geen sensualistisch positivist te zijn, om te erkennen, dat de basis der physische kennis gelegen is m de expenmenteele ervaring T u s s c h e n de experimenteele empirie en de zmtuigelijke gewaarwording bestaat namelijk een niet gering niveauveischil, welks overspanning op zijn minst het denken vereischt In M a c h ' s leer moet de ladder der evolutie voor deze overspanning dienen M a a r hoe langs deze, overigens nog hypothetische, ladder het denken, met zijn eigen logische normen, zich uit de g e w a a r w o r ding ontwikkelt blijft een probleem, dat noch door het manoeuvreeren met woorden als ,,mstmct" en ,,aanpassing", noch door de machtspreuk omtrent ,,den wil, die zich het intellect schiep tot zijn doel" ook maar eenigermate bevredigend w o r d t opgelost T u s s c h e n gewaarwording en experiment ligt bovendien niet alleen het denkproces van den w a a r n e m e r D e expenmenteele empirie maakt gebruik van zeer bepaalde denkm/ioüden, voor-onderstellingen, ,,Voraussetzungen", die m de zmtuigelijke gewaarwording niet zijn gegeven. Natuurlijk kan ook M a c h deze met missen, en moeten het evolutieproces, het mstmct, de , biologische Bedurfnisse" weer dienst doen om het ontstaan der ,,Voraussetzung" uit de , smnliche E r f a h r u n g " te verklaren, maar deze ,,verklaring" komt boven de bewering niet uit De meest naar voren komende ,,Voraussetzung" van M a c h is wel de functioneele afhankelijkheid der elementen, m mathematischen zm M a a r deze vóór-onderstellmg kan zelf eerst op de basis der expenmenteele empirie zijn ontstaan W a n t de functioneel mathematische afhankelijkheid wordt niet gevonden m de gewaarwordingen, maar tusschen de resultaten van physische metingen D e physische meting echter komt eerst na de bewuste schifting en beooideeling der gewaartvordmg, zij volgt op de begripmatige ordening der waarneming, maar m het resultaat der meting komt deze w a a r neming zelf niet meer voor Zelfs zijn het niet de onmiddellijke resultaten der metingen maar de gecorrigeerde, geïdealiseerde resultaten, waartusschen een functioneelen mathematischen samenhang wordt gezocht en verkregen En dit correctie- en ideahseermgsprocedé is zonder de theoretische interpretatie van de meting zelfs zonder een vooruitgrijpen op het eindresultaat, niet mogelijk 5-)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen