1941 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 29

21 hetzelfde toegeven en om de zelfde reden, dat doet echter weer aan zijn vertrouwen in genoemd principe geen afbreuk — D e statistische opvatting neemt daarentegen genoegen met de opmerking, dat de n a t u u r blijkbaar in zoo'n geval als boven beschouwd niet n a d e r te motiveeren sprongetjes maakt, die van geval tot geval kunnen verschillen, hoewel de beginsituatie dezelfde is, of, anders gezegd k i e s t ' tusschen de verschillende mogelijke sprongetjes (de mogelijke richtmgswijzigingen voor ons electron, van welke het er éen moet ondergaan m de opening) op een wijze, die aan wetmatigheid alleen een statistiek doet optreden (47 % m het midden 22 ^r op de eerste ring, etc ) H o e men er echter nu tegenover staat, in de uitdrukking de term, de manier-van-zeggen ,,onnauwkeurigheidsre]aties" blijft voor mijn gevoel altijd iets teleurgestelds liggen, iets van een ideaal dat onbereikbaar bleek En speciaal de physici van de behoudende richting lijken vaak inderdaad iets als teleurstelling niet te kunnen verbergen (dat ligt ook wel eenigszms voor de h a n d ) Heel sterk vmd ik dit bij Planck, als hij concludeert ,,dasz durch das elementare W i r k u n g s quantum eine objektive Schranke gezogen ist, uber welche die Leistungsfahigkeit der uns zur V e r f u g u n g stehenden physikahschen M e s z g e r a t e nicht hmausreicht und welche uns fur alle Zeiten hmdern wird, die feinsten physikahschen V o r g a n g e , an sich" d h unabhangig von ihrem U r s p r u n g und von ihren Auswirkungen k a u sal vollstandig zu verstehen" ") H e t voorgaande is een citaat uit z'n voordracht , Die Kausahtat m der N a t u r " , gehouden te Londen m 1932 een van de vele malen dat hij te velde trok tegen indeterminisme en positivisme verdedigend zijn hem dierbare wetenschapsidealen, die hij algemeen samenvatte en fundeerde m een ,,geloof aan een reeele w e r e l d " A a n het positivisme, dat de nieuwe situatie m de physica haastiglijk m eigen voordeel duidde ( J o r d a n ) , wenscht hij het antwoord niet schuldig te blijven Daarbij is dan een van de grondgedachten, die hij telkens weer uitspreekt, deze, dat er achter al onze gewaarwordingen en zmsmdrukken, w a a r v a n hij toegeeft, dat ze de eenige feitenbasis vormen voor al onze wetenschappelijke constructies, toch een reeele wereld verborgen ligt, die echter principieel onkenbaar blijft Deze laatste woorden vatten algemeen, w a t w e boven, m den vorm' van het op middelen aangewezen zijn en de daarmee onlosmakelijk verbonden onnauwkeurigheidsrelaties, bijzonder tegenkwamen bij de formuleering van het deterministisch standpunt Planck brengt hiermee de discussie op een wijder plan en we gaan hem d a a r nu eens volgen omdat toch i n d e r d a a d de algemeene instelling, de denkhouding die men aanneemt, zoo zeer richtmgbepalend is W e laten dus ons oorspronkelijke speciale dilemma voorloopig

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen