1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 48

42 is hij weer veilig op de empiristische basis teruggekeerd. D e s o n d a n k s betwist hij Rome het recht om ook een mathematisch hulpmiddel te gebruiken. Als Rome de vormen uit elkaar ontwikkelt door „afstomp e n " van ribben en hoeken, maakt hij dat belachelijk door op te merken, dat de natuur geen ribben afstompt, w a a r o p Rome hem prompt voor een „kristalverbrijzelaar" (brise-cristaux) uitmaakt i ^ s ) . Z o o kan men de kristallografen van de 18de eeuw in drie groepen verdeelen : a. d e genetici, theoretici, die het ontstaan der kristallen beschouwen en door hun fantasieën voorloopig weinig bruikbaars voortbrengen; b. de kristalbeschrijvers, die de klassieke kristallografie gefundeerd hebben; c. de mathematische structuurtheoretici, die hun triomf in den jongsten tijd eindelijk beleefd hebben — overeenkomende met de typen Buffon, Lavoisier en N e w t o n in andere natuurwetenschappen. N a a s t de ,,moderne" systemen w a r e n d a a r ook nog de oude, die m a a r niet verdwijnen wilden. Steeds weer w e r d het stervende cartesianisme met allerlei kunstmiddelen nieuw leven ingeblazen en het reeds lang officieel dood verklaarde aristoteliaansche stelsel leed slechts aan verkalking. E e n merkwaardige verjongingskuur h a d de alchemistische theorie doorgemaakt. M e d e onder invloed van de N e w t o n s c h e attractieleer h a d zich de phlogistontheorie van Stahl (1660—1734) aan de hand der ervaring uit de oude theorieën ontwikkeld ^^^). T w e e gedachten beheerschten d e Stahlsche leer : ten eerste de alchemistische idee : gelijke trekt gelijke aan. Z o u t lost op in water, dus bevat het water; zwavel lost op in olie, dus bevatten olie en zwavel een gemeenschappelijk bestanddeel; de metalen vormen met kwik amalgamen, dus bevatten zij ,,mercuur". H e t is duidelijk, dat hier aanknoopingspunten met de N e w t o n s c h e aantrekking zijn. T e n tweede : als twee stoffen dezelfde m a r k a n t e eigenschap vertoonen, dan danken ze die aan dezelfde oorzaak. O o k dit is een alchemistisch b e g i n s e l : alle metalen d a n k e n volgens d e alchemisten h u n brandbaarheid a a n een „zwavel", hun smeltbaarheid, hun metaalglans, hun pletbaarheid aan

^^*) Rome, Cristallographie I, XXVII : „Des novateurs en cristallographie, qu' on peut avec raison nommer Cristalloclastes (brise-cristaux)". ^'"') R. Hooykaas, Chemie en Alchemie, Chem. Weelibl. 32 (1935), p. 250.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen