Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 31

29 Jordan's redeneefing niet de dwingende kracht eener logische sluitrede bezit. Gegeven is eenerzij ds, dat men bij het onderzoek der verschijnselen tot dusver stuit op bepaalde laatste materieele eenheden, electronen, protonen, neutronen, en op zekere, uit deze elementaire eenheden opgebouwde structuren: atomen en moleculen. Anderzijds is vast komen te staan, dat de eigenschappen dezer elementaire eenheden en de relaties binnen deze structuur-eenheden niet in aanschouwelijken vorm kunnen worden geformuleerd. Welnu, uit deze twee gegevens kan men tot Jordan's conclusie, dat dus deze eenheden geen realiteit bezitten, slechts dan besluiten, indien van te voren vast staat, dat voor het geval zoodanige eenheden wel realiteit bezitten, haar eigenschappen en relaties noodzakelijk aanschouwelijk moeten zijn. Voor deze praemisse is evenwel geenerlei noodzakelijke grond. Jordan's indentificeering van realiteit en aanschouwelijkheid is evenzeer een philosophisch voor-oordeel als Mach's gelijkstelling van realiteit en zintuigelijke waarneembaarheid. Wij zijn daartegenover van meening, dat de aanvaarding van de realiteit der elementaire eenheden zeer wel vereenigbaar is met de aanvaarding van het niet-aanschouwelijk karakter harer eigenschappen en relaties. Juist daarom kunnen wij de moderne atoomtheorie erkennen als een echte physische theorie, welke waarheidsoordeelen omtrent de physische werkelijkheid bedoelt uit te spreken. In hoeverre zij daarin slaagt is thans nog niet definitief te beoordeelen, maar zal eerst bij de voortgezette confrontatie van haar consequenties met het experimenteele materiaal kunnen worden beslist. De aanleiding om te spreken over het positivisme van Ernst Mach en den invloed daarvan op de ontwikkeling der moderne physica ontleenden wij in het bijzonder aan Jordan's boek ..Die Physik des 20. Jahrhunderts " en aan zijn kleiner geschrift ,,Physikalisches Denken in der neuen Zeit". Wij willen echter niet eindigen zonder te hebben vermeld, dat, hoewel Jordan telkens weer terugwijst naar Mach en nalaat zelf aan te geven óf en, zoo ja, waar zijn opvatting van die van Mach verschilt, er eenig verschil toch wel valt op te merken. Allereerst schijnt Jordan de boor der kennistheoretische critiek en analyse niet beslist te willen doordrijven tot op het niveau der zintuigelijke 'waarneming. Teneinde zich niet in het oeverlooze te verliezen, dient de critiek daar te beginnen, waar de actueele en vruchtbare problemen van het natuurwetenschappelijk onderzoek liggen. Het instinct van den succesrijken natuurwetenschappelijken onderzoeker kan alleen deze plaatsen, waar kencritische boor-arbeid moet worden verricht, aanwijzen "*). Zie ik het goed, dan beteekent dit, dat de pragmatistische consequentie van Mach's principe der economie door Jordan ook ten aanzien van het kennistheoretische uitgangspunt wordt getrokken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen