Calvijn : leidsman en voorbeeld - pagina 16

zaken van heel wat onschuldiger aard. Dit is door Pierson te weinig bedacht, toen hij op bepaalde practijken zinspeelde als op kleine middelen en slinkse wegen. W a t Calvijn deed, was een zich aansluiten bij gedragingen en methoden, welke toen onder humanisten een zeker burgerrecht bezaten. In hun milieu heeft hij aanvankelijk verkeerd en er zich thuis gevoeld. Sporen van dezen invloed laten zich, ook gedurende de latere jaren van zijn leven, terugvinden in practijken als de bedoelde, iets waarop de gangbare levensbeschrijvingen van Calvijn veelal verzuimen te wijzen. Van Wernle is de juiste opmerking: „Diese ganze Manier dem Freund zu Heb eine grobe Unwahrheit auf sich zu nehmen, aber in den feinsten, entzückendsten Formen, das hat er als Humanist gelernt." ^ ) Onbillijk oordeelt daarom wie over dergelijke dingen hem al te zeer lastig valt. Natuurlijk heeft het tot dusver betoogde niet meer dan betrekkelijke waarde. Calvijn wordt er niet door gerechtvaardigd. En het staat vast, dat de zestiende eeuw mannen heeft voortgebracht, die zich niet met den tijd vereenzelvigden. Sommigen hebben tegen de vrij algemeen verbreide opvatting inzake het ketterdoden positie gekozen. Onder hen geniet Castellio de grootste vermaardheid, maar hij was de enige niet. Ligt het nu niet veel meer voor de hand bij dezulken aansluiting te zoeken dan tot leidsman te kiezen iemand, aan wien het niet is gelukt zich boven zijn tijdgenoten te verheffen? Deze tegenwerping zou opgaan, indien wij aan het gezegde niets meer hadden toe te voegen en wij moesten aannemen, dat Calvijn in geen enkel opzicht zich aan de ideeën en gebruiken van zijn tijd had weten te ontworstelen. Over die kwestie ga ik thans handelen. Moeten wij bij Calvijn, gelijk hem wordt nagegeven, constateren een gemis aan echte mensenliefde en aan ware verdraagzaamheid? Is hij ten aanzien van den Bijbel eclectisch en willekeurig te werk gegaan? En heeft hij den vollen, misschien zelfs den wezenlijken, inhoud van het Evangelie van Jezus Christus veronachtzaamd? In de litteratuur komt men nogal eens de voorstelling tegen van Calvijn als een ongevoelige natuur. Zo acht een voortreffelijk historicus als G. Ritter, die hem vergelijkt met Luther, voor hem kenmerkend een nauwe verbinding „von religiöser Leidenschaft mit eiskalter Weltklugheit, von selbstloser Hingabe an die Idee mit hartem, rücksichtslosem Machtwillen", een verbinding welke hem als mens zo ,,unheimHch" zou maken. ^'') Maar op dat beeld valt rechtmatige critiek uit te oefenen. Dat Calvijn iemand zou zijn geweest zonder emoties, wordt door McNeill bestreden met de juiste opmerking: 12

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen