Calvijn : leidsman en voorbeeld - pagina 15

is de mens der twintigste eeuw nu wel de meest aangewezene om in dat opzicht een hogen toon aan te slaan? Er is alle reden om met geleerden als Lindeboom en Bainton, aan wie niemand bevooroordeeldheid ten gunste van Calvijn zal willen verwijten, tot bescheidenheid te manen. Lindeboom wees er op, dat het gevaar der intolerantie heden ten dage, zij het in andere gedaanten, heus niet veel minder is dan in den tijd van Calvijn.") En in verband met de herdenking van Servets terechtstelling maakte Bainton de scherpe opmerking: „De nos jours, chacun de nous condamne l'intolérance de Calvin, et nous sommes frappés de stupeur de voir brüler un homme jusqu'aux cendres pour une question de religion, mais nous n' hésitons pas a reduire des villes entières en poussière pour Ie salut de notre civilisation." ^°) Voorts mag men niet uit het oog verliezen, dat Calvijn een kind was van zijn tijd. Het gaat niet aan uitsluitend hem verantwoordelijk te achten voor wat, in mindere of meerdere mate, op rekening moet worden gesteld van dien tijd. Deze opmerking is vaker gelanceerd, met name om Calvijns houding ten aanzien van het doodvonnis over Servet begrijpelijk te maken. Hij handelde toen in overeenstemming met een vrij algemeen gevoelen. Merkwaardigerwijze heeft zelfs het slachtoffer, Servet, als zijn gevoelen kenbaar gemaakt, dat in bepaalde gevallen ook bij hem geen bezwaar bestond tegen het toepassen van de doodstraf. ^^) Het element van den tijd dient in aanmerking genomen te worden eveneens ten opzichte van de heksenvervolgingen, waaraan Pfister zo grote betekenis wil toekennen voor de beoordeling van Calvijns persoonlijkheid. Ook indien de door hem gegeven voorstelling van zaken geheel acceptabel zou zijn en wij inderdaad met hem moesten concluderen, dat Calvijn bij die vervolgingen een veel extremer standpunt heeft gehuldigd dan de overheid van zijn stad, krijgen wij nog alleen van doen met een kwestie van accentverschil. Pfister heeft er niet voldoende op gelet, dat de beschouwing van heksen, die zouden handelen onder bijzondere inwerking van den duivel, en de daaruit voortvloeiende bejegening welke aan deze schepselen ten deel viel, vrijwel gemeengoed waren van die dagen, onder Roomsen evenzeer als onder Protestanten. Het gaat dus ook niet aan zonder meer op den aangevoerden grond Calvijn voor een „bloedhond en wreedaard" ^^) te houden. Men moet eerder denken aan het verstrikt zijn in een ergerlijke dwaling van den tijd. ^) Iets dergelijks kan men eveneens constateren ten opzichte van 11

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen