De Gereformeerde Kerken In Centraal-Europa.

VI.

Hongarije.

Hongarije's Gereformeerde kerk geniet de volle attentie van de gereformeerden van heel de wereld, en onder hen in het bizonder van de gereform'eerde kerken ten onzent en van die in Amerika. D'ezie belanigstelling kotae haar in elk opzicht ten goede! Uit haar rnidden k'omen reeds van voor vele tientallen van jaren studenten studeeren aan de universiteit valn Utrecht en wel door middel van het reeds vroeger door mij genoemde Stipendium Bernardinum. Opmerkelijk is het dat juist in onzfe kringen zoo gi'oote belangstelling leeft voor Hongarije's Gereformeerde Kerk.' Vele factoren hebben daartoe bijjgedrage'n en meerdere komen daar nog steeds het hunne aan toe voegen. Van die alle is de haam van Kuyper niet af te denken. Vooral „De Heraut" en „De Standaard" houden die belangstelli'ng gaande, doordat telkens weer kortere of langere berichten ons iets meedeelen dat die k'erk raa'kt. De Hongaarsche Heraut rekenen wij' tot onze naaste familie. Dit geesteskind heeft in onze kringen een tal van peten, en niet van het kwaadste karakter. Daarbij' komt nog dat vele Ho'ngaarsche kinderen oinder ^, onze menschen" tweede vaders en moeders hebben gevonden, die nog meer voor hen zij'n dan lieve ooms en tantes, die zorgen dat deze zwartkopjes 'met hun vroolijké kijkers en temperamentvolle natuurtjes mede naar'kerk en door de zorg van weer anderen mede naar school gaan. Dit alles doet er het zijhe toe dat een ieder die wat mededeelt omtrent het kerkelij'k leven van Hongarij'e — len daartoe bepalen zich dan ook meestal de berichten in de kerkelijke bladen — vrij zeker is van de sympathie der lezers. Des te meer reden is er om bij' deze mededeelingen te streven naar objectiviteit. Wij' mogen geen fantasie-beeld schetsen van de kerkelijke toestanden in het zooveel geplaagde en thans zoozeer beproefde land. Het zou de heerlijke ziaak waarvoor zoovelen warm voelen schaden, indien wij' overdreven vei-wachtingen ging'en koiesteren, die geen genoegziam'en grond in het tegenwoordige vinden. Teleurgestelde liefde is vaak onberekenbaar in haar doen! Een liefde die omslaat in .afkeer kan hard zijn als de dood! Ik heb mijn inlichtin'genbureau reeds genoemd in de vorige arti-^ kelen over de gereformeerde kerk in' Centraal-Europa: het rapport van de Commissie uitgezon-. den door de Presbyterian-Alliance, uitgebracht door een van de .dri^ Schotsche heeren, aangewezen om dat deel van Euro.pa te bezoeken. Dit rapport, ik geef bet toe, is 'niet in mineur gesteld, doch' biedt ter .anderer zijde voldoende waarborgen voor .objectiviteit, lo. van-wege het groot gewicht dat ^an dit rappiort zou worden gehecht, 2o. daar het door heel de wereld zlou worden gelezen, waar ook kerken van het presbyteriaal kerkregeeringssysteem zij'n en 3o. omdat het niet alleen in handen zou komen van kerkelijke personen, maar ook van wereldlijke .overheden. Voor de Commissie zoowel als voor de Alliantie was het vóói^ alles zaak' om een objectief verslag te geven en te ontvangen omtrent het bevind van zaken.

Wij vernam'en dan het laatst hoe moeielijk de toestand was voor de Gereformeerden in de voormalige Hongaarsche stad Pressburg, tha'us als Br.atislava de hoofdstad van Slovakije.

Be Coimmissie verliet dan Pressburg en voer per stoomboot de Donau op naar Boedapest, waar zij' de igast was van de Schotsche Zending onder de Jodjen, .aldaar door de Kei'k .van Schotland aangevangen in 1841 en sinds 1848 in stand gehouden door de Vereenigde Vrije Kerk, de United Free Church. Deze instelling, was naar het getuigenis aan haar gegeve'n van bizondere beteelfenis geweest, en had ooik op de Gereformeerde Kerk van Hongarije naar dat getuigenis een grooten invloed ten igoede gehad. Ons verwondert dit in 't allerminst, die weten van welk' een beteekenis ook voor ons kerkelijk leven de Schotsche Kerk te Amsterdam is geweest door den loop van de vorige eeuw. Professor de Boer had een program samengesteld met veel omzichtigheid en zorg. Naar dit program regelden de Schotsche heeren hun gang. Zij werden door een Conventus van de Geref. Kerk ontvangen en richtten tot de leden het woord. Daarna gingen zij' naar een groote vergadering van mannen uit de academische en kerkelijke wereld in het Theo^ logisch College van 4e Kerk, in het midden waarvan zij drie zeer gewichtige rapporten aanhoorden, diQ werden uitgebracht omtrent de geestelijk'e porsitie en nood van de kerk, waarna zij deelnamen aan ©en samenkomst die daarop' volgde'. Des Maandagsavonds hebben zij; gesproÊ'en in een groote bijeenkomst, die de kerk op" het Calvijn-Plein — ? .oover zijn wij nog niet'en zoover is Geneve zelfs nog niet en niet erg eervol voor Frankrijk, zoover is Noyon nog niet eens — tot aan het nolkje toe vulde. Het mlaakte op' deze Schotten een 'geweldigen indruk', dat zij' daar voor zich hadden zulk ieene groote schaje van menschen, leden van een groote en trotsche natie, die niet slechts in den .o.orlog zware nederlagen had geleden en diepe vernedering, had moeten ondergaan, doch die daarna de ondragelijke en onhoudbare angsten had doorstaan van ihet communistisch bewind en van den Roemeensc'hen inval, gevolgd door de bezetting van deze vijandige, natie. In Czecho-Slova'k'ije hadden de heeren kennis gemaakt met een pas gesticht rijk, met een jonge natie, die groote verwachtingen koesterde voor de toekomst en die tot zegen zou kunnen zijn vo-or dit deel van Europa, maar in Hongarije sprak alles van ramp en leed, te roerender wijl alles werd gedragen met kloeken moed. De Commissie kweet zich van haar opdracht namens de Alliantie en deed mededeeling van de opdracht ontvangen van de groot© vergadering te Lausan'ne. Groot was de dankbaarheid en de •waardeering waarmede dit alles, werd aangehoordTjOnyergetelijk is hun het oogenblik waarop de schare in buitetoigewoon plechtigen zlang haar psalmen zong, terwijl in Zoo menig oog tranen blonken, die over de bleeke en ingevallen wangen rolden en geweldig, ja schokkend was dé ontroering toen in zwellende aoGoorden met onweerstaanbarën aandrang 'het Hongaarsche Volkslied werd gezongen. Ontzaglijk moeielijk was het voor de Commissie bij z.ooveel rouw en verdriet, dra'lckende op; heel het volk, het karakter van hun zending, niet uit het oog te verliezen: zij 'moesten streng onpartijdig zijn en verre van alle plolitiek zich-houden, ' en dit was daarom niet ^ jgamakkelijk omdat zij, zoogoed als vriend of vijand, wisten dat .ée verantwoordelijkheid voor den aanvang van dezen oodog op Hongarij'e minder zwaar drukte dan oip een der andere grootmachten van Midden-Europa. Hun behandeling yan de Eng'elsche onderdanen en wij-mogen er wel bij' zeggen, ook die. van onze burgers, die in Hongarije gedurende den oorlog moesten achterblijven, was ongeëvenaard edelmoedig. En toch, de vredes-voorwaarden zijn voor dit arme land haast nog zwaarder dan voor Duitschland en Oostenrijk! Aan welke fouten m verkeerde inzichten deze natie zich dan ook moge hebben schuldig gemaakt, haar standvastige geest en haai-intense liefde tot het eigen vaderland noopten tot bewondering. De Gereformeerden verwachtten van de zijde der Alliantie zedelijken steun en bemoediging in hun moeielijken toestand. Tot de nog wel machtige, maar toch zoo verbrokkelde Gereformeerde kerk van Hongarije strekke zich de .warme sympathie uit van' alle gereformeerde kerken der wereld en daaronder niet het minst die van ons Vaderland. Er trekken oude banden!

Des zondagsmorgens werd in de k'erk opi het Calvijn-plein de dienst door hen bijgewoond. De kerk was overvol en de dienst werd geleid door een jong, een van de meest vooraanstaande. Hongaarsche predikanten en hield verband met hun zending .en tegenwoordigheid. Des middags leidden zy gezameülij'k in de Schotsche zendingskerk den dienst, waarbij het hoofd van den Staat, de iGeref'Ormeerde gouverneur de Horthy met zijn gevolg te-genwoordig was. 's Middags waren zij' zijn .gasten in z, ijn .zomerpaleis, waar zij' eenige uren met den gouverneur en sommige leden der regeering, samenspraken. Daar spraken zij met vooraanstaande Hongaarsche staatslieden over het doel van hun zending. Ook bezochten de heeren nog het spoorweg-emplacement, waar vluchtelingen uit het bezette gebied met 'het weinige goed dat zij mee hadden kunnen nemen onderdak hadden bekomen in de duizenden van wagons die daar stonden. Sommigen jvaren vrijwillig heengegaan, omdat zij Hongaren wenschten te blijven; de 'meesten echter waren bannelingen. Zij leefden daar te zamen in de groiotste armoede; lieden uit den aanzienlijken stand, geleerden en werklieden. Een jammierlijk schouwspel als nasleep van den oorlog! Boedapest bood in spijt dat handel en nijverheid haast stil lagen, woning en onderhoud aan honderdduizenden van haar medeburgers, berooid door den oorlog. Nog jammerlijker was de aanblik van 'die groote kazerne-huizen, waarin vermagerde kinderen met hun van 'honger stervende ouders waren opeenigehoopt, die leven moesten van liefdadigheid. Ballingen - en slachtoffers van rassenhaat! Het meest droeve schouwspel boden die honderden van jongens aan, die er .overigens niet als misdadigers uitzagen, maar die uit armoede en door honger gedreven allerlei kleine diefstallen hadden gepleegd en 'nu waren opgesloten in de stinkende cellen van de oude s tads-'gevangenis. Velen van hen wai-en als op - een hoop-bijeengekropen in walgelijke .krotten, waarin geen zonneistraal doordrong noch electrisch licht kon worden ontstoken door gebrek aan koten. De straf was voor deze anders wel-opge-

voede jon; geias, misdadiger dan hun misdrijf. Zij waren in deze holen ondergebraclit in afwachting dat de in aainbouw zijnde gjevangenis gereed zou zijln om hem te ontvangen. Verwonderlijk' was het dat dit volkje in 7; ij!n sombere cellen nog zoo vroolijK was! De Schotteïi 7.a)gein hier zoo duidehjk voor oogen dat gebrek! aan voedsel en kleeding niet enkel leidt tot allerlei ellende, ziekte en dood, maar ook tot verderf der zeden en tot misdaad.

Te Boiedaipest ontvingen de heeren allen mogelijken steun van den Engelschen zaakgelastigde, van den generaal der Engelsöhe''militaire missie, die een jong Schotsch officier vaïi de SeaforÜi Highlanders tot hun beschikking, stelde. Zij hadden in Rev. John Victor een prachtige hnlp, daar deze hun vain tijd tot tijd diende tot tolk. D© Commissie scheidde vain Boedapest met eein schat van de meest dankbar© herinneringen aan zooveel vriendelijkheid en voorkomendheid, waarmede men in deze heerlijke doch toen zoo lijdende stad hen tegenfioiet gekomen was.

Van Boedapiest vertrokken zij' naar Debrecxen; de reis duurde een ganschen dag en nacht en ging door de vruchtbare Hongaarsche vlakte, waar de mais overal in schovön stond. Geen enkele trein was verlicht! Zij' waren des nachts op' kaarsen, die zij m'eiegebracht hadden, aangewezen. Letterlijk in slakkenigang ging het over den troebelen Tisza, de grootste zijrivier van den Donau, over het krakend gebinte van een nooidbrag, geslagen instede van de veimietigde ijzeren, eene herinnering aan de bamige dagen van het Bolsjewistisch! schrikbewind. Drie lenorm lange treinen, vol met refugees uit Transsylvanië passeerden zij'. .Deze arme stakkerds zonden te Boedapest nog de duizenden waggon-bewoners met nïeuwe "duizisnden vermeerderen. Debrecizen biedt een typisch voorbeeld van de grooite landbouw-steden, welkler inwoners degroote vlakten miet koiren bebouwen. Sinds de Hervorming is dez© stad beroemd als de sterke vesting en hooifdstad vam het Magyaarsche Calvinisme', de zetel van een Presbyteriaansch sticht, dat. thans door het Vredesverdrag vaneen gescheurd is.

Zij werden door den zooeven genoemden jongen Schoitschen officier en zijii jongen Italiaansdien collöga ontvangen, alsmede door een deputatie van kerkelijke autoriteiten, aan het hoofd waarvan Bisschop Balthazar (hen hartelijk verwelkomde.

Zij hielden een toespraak in de groote kerk tot een schar© van een paar duizend personen; vergaderden daarna afzonderlijk met de leiders der kerk, die zeer onder den indruk waren, toen zij' mededeelden dat groote stukken van het „stidht" lagen in die deeien van het land, die van het vroegere vaderland waren afgesdheurd. Zijl bezochten ook nog d© Theologische School met haar oude en waaxdevoll© bibliotheek, met haar kale maar historisch© kapel en de imooie sAolen die getuigden van d© stérke gehechtheid, eigen aan het Calvinisme, waarmede deze stad hing aan een goede opleiding.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen