PER-SCHOUW.

Ernst en luim.

Die aandachtige lezer zal bemerkt hebben, dat ik (om dezelfde reden als in Indië ds H. A. Wiersing'a „De Reformatie" minder vaak citeert, omdat het blad daar zoo druk gelezen wordt), hier in deze rubriek niet veel geef uit onze meest bekende bladen. Want dat is juist niet gebrek aan belangstelliag', doch een uiting van ontzag, geboren uit de overtuiging, dat die bladen onder ons genoeg bekend zijii. ZoO' blijft dus alleen van onze eigen pers over als mijn jachtterrein, wat van vreemden bodem komt, öf van eigen bodem, maar dan zoo, dat het weinig lezers heeft onder ons.

Tot de laatste groep reken ik ook het Geref, Theol. Tijdschrift. Goed is deze periodiek natuurlijk, behalve een enkelen keer, als sommige broeders daarin schrijven, wijs zijnde, boven hetgeen zij behooren wijs te zijn. Maar uitteraard heeft het tijdschrift, dat vpfetenschappelijke inkleeding niet versmaadt, minder lezers dan het streng populaire geschrift. Hoewel (dit terloops) ontwikkelde lezers goed zullen doen, zich te abonneeren, omdat het in doorsnee best te volgen is.

Eerst nu kan ik plaats maken voor de overname van kop en staart van het zeer goede en voor jong© menschen zeer nuttige artikel van dr A. Sizoo: De beteekenis der hellenistisch-Romeinsche heilands-en heilsverwachtingen voor het christendom. Dr Sizoo bestreedt hier een terrein, dat onder ons vrijwtel aan amateurs Wordt overgelaten en dat van hen dan ook vaak met voetangels en klemmen bezaaid en zoo achtergelaten Wordt. Dsr Sizoo begint aldus:

'Wanneer hij, die aan de absoluutheid van het Christendom vasthoudt en die in Jezus Christus den waren en eenigen Heiland der wereld ziet. Wiens komst in de boeken van het Oude Testament is aangekondigd, in het geschrift van Lietzmann „Der Weltheiland" de Oud-testamentische voorzeggingen besproken ziet wel met eere, omdat we nu eenmaal het Israëlietische volk „mit Recht als den klassischen Vertreter der Heilandsidee zu betrachten pflegen", maar toch op gelijke lijn met heilandsverwachtingen in het antieke heidendom, dan komt bij hem de vraag op, hoe hij van zijn standpunt uit te oordeelen heeft over de talrijke aanwijzingen, die er op duiden, dat in de Griekseh-Romeinsche wereld vóór de verbreiding van het Christendom, een verlangen heeft geleefd naar verlossing en naar een verlosser. Vooral in een tijd als den onzen, waariu de volgelingen der godsdienst-historische school met vaak groote geleerdheid en scherpzinnigheid een innerlijke relatie tusschen het oudste Christendom en het heidendom , pogen aan te toonen, schijnt het gewenscht, zich telkens weer opnieuw te bezinnen op de vele kwesties, die zich op dit terrein voordoen.

En aan het slot laat hij zijn betoog hierop uitloopen:

Het heilsverlangen, dat brandde in de ziel der oude wereld omtrent den tijd van Christus' geboorte, is dus oorzaak van de geweldige verbreiding van al deze heilrehgies. Zij hebben den ouden godsdienst in het hart aangetast: slechts als een gepleisterd graf bleef hij voortbestaan. Maar het Christendom op zijn beurt tastte hen aan. Want dat de strijd van het Christendom niet ging tegen den ouden godsdienst, maar veeleer tegen de uit het Oosten geimporteerde religies, blijkt, zooals Wissowa opmerkt, uit het feit, dat de Christelijke apologeten, zoolang ze over de oude goden spreken, rustig en academisch polemiseeren, maar zoodra de vreemde godsdiensten ter sprake komen, deze heftig en vol vuur bestrijden. Naarmate het Christendom verder doordringt, slui-

ten de heidensche religies zich nauwer aaneen om den gehaten tegenstander te weren; maar het is de ironie der geschiedenis, dat de Aziatische priesters tegen hun wil en bedoeling in - den weg voor de nieuwe leer gebaand hebben. Ze hebben den antieken geest losgemaakt van de religieuse traditie der eeuwen en hem geleerd, dat tegenover den nuchteren, ceremoniëelen vormengodsdienst van het volk en de wijsigeerige, bereden eerende theologie van de meer ontwikkelden, die in haar intellectualisme het discursieve denken in 't gevlei kwam, maar de behoel^en der ziel onbevredigd liet, de intuïtie, het onmiddellijk 'Schouwen van de waarheid, zooals zij die predikten, veel treffelijker waardij heeft. Voor den redeneerenden Griek, die wijsheid zoekt, en evenzoo voor den Romein is Christus, de Gekruisigde, een dwaasheid; bij hem, die ook binnen de grenzen van zijn heideni dom de immer feilbare redeneering heeft weten prijs te geven, zal die dwaasheid op niet zoo grooten tegenstand stuiten.

De heidensche heilands-en heilsverwachtingen hebben we dus te bezien als een der factoren, die er toe hebben meegewerkt de tijden te doen rijpen tot hun volheid. Materieel kan de Schriftgeloovige aan al wat poogde die verwachtingen te voldoen geen invloed toekennen op het Christendom. Analogieën zal hij niet ontkennen, maar hun waarde ziet hij daarin, dat ze mee de sfeer gewekt hebben, die de Christelijke leer bij haar komst behoefde. Hij stemt niet in met Cumont, als deze zegt: „Je eingehender man die Rehgionsgeschichte der römischen 'Kaiserzeit erforschen wird, nm so mehr wird der Sieg der Kirche meiner Ansicht nach als der Abschlusz «iner langen Entwicklung des religiösen Denkens •erscheinen." Immers een „Abschlusz." hangt ten nauwste samen met hetgeen voorafgegaan is. En in dien zin kan de overwinning van het Christendom niet het eindpunt van een lange ontwikkeling zijn. Er mioge in het religieuze denken van den Hellenistiscben tijd een lijn waarneembaar zijn, die lijn loopt niet uit op het Christendom zelf, maar op de rijpheid • van den heidenschen geest om het te ontvangen. Met Christus' komst heeft al het oude afgedaan en wordt het alles nieuw. En wanneer Zijn apostelen' .uittrekken om den Heiland der gansche wereld en . de zaligheid, die Hij biedt, te prediken, dan vinden zii een weltoebereiden wereldakker.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen