Het antwoord van den heer J. schouten.

De Heer J. Schouten heeft in „Nederlandsche Gedachten" (20 Sept. 1947) een uitvoerige beschouwing gewijd aan het korte artikel, dat in ons blad van 21 Juni is opgenomen met betrekking tot „het millioenplan". Prof. Greijdanus heeft voorloopig reeds daarop een kort ant-w{oord gegeven, maar het overige laten rusten, omdat hij slechts tijdelgk de redactie waarnam. We zullen dus zelf eenig nader bescheid hebben te geven. Liefst zweeg ik, totdat de samenstellers van het oorspronkelijke stuk hun stem gezamenlijk hadden kunnen doen hooren (wat niet onmogelijk is); maar er komen zooveel verzoeken om iets in dezen te zeggen, dat ik maar vast met een strikt persoonlijk woord van wal steek.

I. De*Heer Schouten ^ reden eert o.i. tegenstrijdig in zijn eerste opmerking, bl. 254, b/255 a. Die komt hierop neer:

a) toegegeven wordt, dat de publieke zaak publiek behandeld kan en mag worden,

b) maar toch had déze publieke zaak het millioenplan, niet behandeld moeten worden in een blad als „De Reformatie", maar onze bezwaren „diensn in de organen van de PARTIJ aan de orde gasteld, behandeld fen afgedaan te worden op een wijze, die in overeenstemming is met^de gestelde o rg-ani satorische regelen".

We kunnen den Heer Schouten daarin niet volgen.

Hier volgen de gronden.

A. Wij zijn den laatsten tijd een tikje kopschuw geworden van die „organisatorische" wegen. Vele naaste medewerkers van den Heer Schouten hebben ons in ander verband hetzelfde lied voorgezongen: de kerkelijke weg, de kerkelijke weg; zooals het thans in „Ned. Gedachten" heet: de organisatorische weg, de organisatorische weg! We hebben eerstbcdoelde sprekers ook op hun woord geloofd, d.w.z. we hebben aanvaard, dat ze het meenden, en dan met alle consequenties. Maar wat zien we? Notulen, die fijn-tje^ worden gekleurd. Acta eener Synode, ^ die de waarheid verzwijgen (als de Heer Schouten omtrent „Bergschenhoek" de waarheid v/eten wil, moet hij niet de Acta zijner synode lezen, d(> ch een oorkonde komen bezichtigen in het gebouw der Theol. Hoogeschool, Broederweg 15, Kampen). Rapporten die worden geheim gehouden, als ze den heeren niet zinnen, maar die gedrukt worden als ze reclamestul^ken zijn. Synodedeuren toe, .zoogenaamd vanwege de duitschers, als K. S. wat zou willen zeggen, en synodedeuren wijd open (al zijn de duitschers nog veel erger gaan razen en tieren inmiddels) als vaststaat, dat van dien kant toch niets gezegd zal worden ter synodale vergadering. En zoo voort. Laat men ons niet meer praten over'den organisatorischen v/eg als ware die een weg met vaste reglementen voor wat betreft het gebruik en het recht van gebruik. We hebben dit begrip („organisatorische weg") bevonden een tooverformule te zijn in de handen van onbetrouwbare poortwachters, die de toegangen tot den weg openen en sluiten naar willekeur. En we zijn niet overtuigd, dat het klimaat der A.R. partij zoo zuiverend is dat het dezelfde - menschen, die in de k e r - k e 1 ij k e sfeer knoeien met het begrip „organisa-«torische weg", ineens in de politieke zou ontdoen van deze aanldevende zonde.

B. De organisatorische weg Maar weet de Heer Schouten niet, dat het daarover juist loopt J n-4i eel de kwestie? Zijn kerkelijke vrienden hebben het bezworen, dat dié rebel, dien zü in 1944 ook aan broeder Jan Schouten voor een publiek kerkgebed om zijn bekeering hebben in aanmerking doen komen, met synodale aanbeveling (K. Dgk, G. C. Berkouwer en zoo) juist daarom is uitgeworpen, omdat hij den (kerkelijk-) organisatorischen weg verliet. Van zijn kant beweerde die man, wat hij nog beweert, dat deze kerkelijke medewerkers van den Heer Schouten den (kerkelijk) organisatorischen weg op droeve manier hebben verlaten; want: die weg is de weg der Kerkenordening. Hij noemt hén revolutionairen. Nu kan in zoo'n situatie de Heer Schouten ons niet helpen met het zeggen: volgt den organisatorischen weg, zonder dat hij eerst in de kerk dit hardop zegt, ons daarin komt helpen en ons duidelijk maakt dat deze (politiek) organisatorische weg metterdaad als de eenige en bindende was aangewezen voor degenen die een advies gaven inzake het te geven antwoord op de vraag om geldelijken steun op korten termijn aan het millioenplan, en zonder dat hij ons duidelijk maakt, wat die weg is, en welke uitzichten hij opende om ter zake van de collecte voor het millioenplan op tij d te z ij n.

C. Want — gaat het den Heer Schouten ditmaal in deze politieke business niet zooals het in de kerkelijke zijn kerkgenooten gaat? Dat is: opereert hij niet wat te eenzijdig met het motief van den organisatorischen weg? Het advies „der vijftien" sloot zich aan bij de FEITEN. De feiten waren zoo: „de vijftijen" zeiden:

a) het millioenplan volgde niet den organisatorischen weg, maar kwam ineens van boven af indruk op de gemoederen maken;

b) vandaar, dat terwijl wij — vijftien — dit schreven, de colleetezak al onder den neus van „onze menschen" gehouden wordt;

c) die zullen dus op zeer korten tcr~" mijn moeten zeggen: ja of neen;

d) gaan we den langen weg op van vragen, protesteeren, gravamina indienen, dan worden we — misschien — over een jaar of zoo wel eens beantwoord, maar intusschen is die colleetezak al lang al „onze menschen" gepasseerd, en hebben ze geofferd wat de synodocraten hun afhandig willen maken, b.v. in een kerkelijk proces, hun aangedaab, omdat ze de revo-. lutie; -Ridderbos niet willen steunen; e) het is dus noodzakelijk, dadelijk hun het gedaagde advies te geven.

Als nu de Heer Schouten ONS wil houden aan den organisatorischen weg, nu, dan kunnen we uit welwillendheidsoverwegingen daarin komen, zelfs nu nog. Dan zouden we zeggen: begin gij dan zelf. D.w.z. staak dat millioenplan. Geef alle gelden terug. Maak blanko kaarten. Stop de heele, zaak, totdat de kwesties zijn doorgepraat, en we goed weten, over en weer, wat gij principieel zijt, en wat wij, en waar ons geld, eventueel, voor gebruikt wordt. En kom daarna, als alles eerlijk en publiek doorgepraat is, terug met uw millioenplan, en beloof ons, dat ge ons advies zult opnemen in de organen van de partij, d.w.z. zoo, dat we metterdaad allen bereiken, - die uw colleetezak zal bereiken. Doen ?

Natuurlijk zegt de Heer Schouten: onzin, kan niet. Dat wete'n we ook zelf.

Maar te meer daarom houden we vol: houd ons niet op met den „organisatorischen" weg: de colleetezak werd al onder den neus van onze' menschen gehouden, en in, den korten tijd die daar valt tusschen het ophouden van den zak en het bewegen van een volle dan wel leege hand naar den zak, hadden we onze menschen te bereiken, want ze vroegen ons: wat moet het wezen?

D. En dan voorts: in dit geval hadden we eigenlijk niets te maken met den organisatorischen weg. Stel, dat het Leger des Heils een grootsche actie begint, ook onder onze menschen, om geld in te zamelen, en we willen aan onze menschen zeggen: spaart uw geld voor iets anders, moeten we dan eerst de collecte laten passeeren en inmiddels mosterd-na-den-maaltijdbrieven schrijven aan het Hoofdkwartier yan het Heilsleger? Stel, » dat een minister onze menschen wil laten handelen, op staanden voet, inzake consumentencrediet, of hoodvoorziening, mogen we dan onze leden niet op korten termijn adviseeren, doch moeten we de zaak maar laten passeeren, om eerst Zijne Excellentie te schrijven en alte regeeringswegen of te zoeken? Vergeet de Heer Schouten niet, dat er twee zijn: de partij, en de menschen van wie de partij een offer vraagt, ook komende tot hen, die de eerste vioolspelers der partij willen berooven van hun goederen, zulks alleen omdat zij in de kerk anti de revolutie van Dijk en Ridderbos en Nauta waren ? Die partij heeft haar geschiedenis (slechts aan weinigen bekend ter zake van dit plan). Maar die om een offer aangesproken hoorders hebben hun dagelijkschen nood en principieelen strijd, waarom de meeste partij­ gangers zich nauweiyks bekommeren, en waarin zij ten diepste zijn en worden gegriefd door het meerendeel van de part\jleden en ook van de naaste vrienden van den Heer Schouten, gegriefd, en misverstaan, en — vervolgd. Laat nu niemand ons remmen met het motief van den , , organisatorischen weg", want diezelfde heeren die het millioen willen beheeren en gebruiken voor ik weet niet wat, misschien wel voor veel verkeerds (b.v. voor de den laatsten tijd meer en meer aan den norm ontrouw wordende Vrije Universiteit) spelen een beetje met dien „organisatorischen weg": zie maar, hoe miserabel ze ermee weten te knoeien en te plukken in de kerk.

E. Tenslotte: de Heer Schouten erkent zelf het onderscheid tusschen , , antirevolutionairen" en de A.U. Partij. Zaken van de Partij, aldus de Heer S., behooren langs partij-organisatorischen weg te gaan. Maar een collecte is toch zeker ook een aangelegenheid van de uit allerlei kringen aangezochte offeraars? En als die nu eens worden aangesproken als , , antirevolutionairen"? Me dunkt, zóó staan de zaken. Daarom mogen ook, „antirevolutionairen" hun gedachten kenbaar maken over de vraag, of zij er goed aan doen, in de huidige omstandigheden te offeren aan een doel, dat zij niet nauwkeurig omschreven zien, en in handen, welker bewegingen zij niet in alles kunnen volgen. Zooals de Heer Schouten — merkwaardig genoeg — zijn antwoord in „Ned. Gedachten" richt, niet tot de leden der A.R. Kiesvereenigingen, maar „aan onze GEESTverwanten" (hoofdletters van hemzelf), zóó spraken ook wij in ons Reformatie-artikeltje (wij, vijftien) tot onze GEESTverwanten, n.l. in de kerk. De kerk geldt ons als de gemeenschap van de familie gevormd door den (historisch werkenden) Geest van Christus. Met een kiesvereeniging heeft ondergeteekende niet veel contact; en hij zou zeker niet b.v. te Kampen willen vergaderen met dr Ridderbos als president of iets dergelijks. Omdat hij tegen dezen Heer ernstige en publiek gekende beswaren heeft wegens openlijk revolutieplegen en wegens schandelijke reehtiverkraohting. Noch met dr Den Hartogh, noch met dr K. Dijk, die zich hebben gedragen als dr Ridderbos, en wegens hun rechtsschennis gepleegd, tegen enkele coUega-docenten, nergens meer te tolereeren zijn Waar men, laat ons een voorbeeld noemen, een „commissievan-beroep" vormt in zaken van benoeming en ontslag; wie zelf in zoo'n aangelegenheid openlijk door' schennis der rechtsnormen knoeit, kan in zoo'n oommissie alleen maar getolereerd blijven omdat men niet meer leeft bij de normen van openbare orde! Wij zien corruptie overal, waar zulke figuren ongemoeid blijven ondanks hun onder^publieke controle vallend openbaar wangedrag. Maar daarom te meer zal de Heer Schouten ons niet euvel kunnen duiden, dat ook wij oüs richten tot onze GEESTverwanten, om hen eraan te herinneren, dat onderscheiden pl-ominenten in de A.R. Igartij zijn opgehouden, geestverwanten van ons te zijn, of dagelijks meer ermee ophouden.

F. Dfet zijn pijnlijke dingen om te zeggen, maar ze zijn niet voor een honderdste deel zoo pijnlijk, als wat deze heeren bestaan hebben in schorsing en afzetting, zoogenaamd in Gods Naam. En dan, — we hebben al eerder opgemerkt, dat er tusschen de door ons bedoelde kringen en ons niet zoozeer een confessioneel, of kerkrechtelijk, als wel een ethisch conflict ligt. En ook dat valt onder de publieke controle, en alleen in zooverre het daaronder valt, spreken we erover, en mochten we verwachten, dat de Heer Schouten het zich zou aantrekken, inplaats van te zeggen, dat de partij daarvoor oostindisch doof moet blijven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen