Boekbespreking

Kort na die van „Licht in de Rook" is thans verschenen een nieuwe druk van nóg een jeugdwerk van mijn hand, het geschrift over De Openb. v. Joh. en het Sociale Leven. Weer gaan bij schrijver de gedachten terug naar die mooie en toch al gevaarlijke periode, waarin het werk ontstaan is. Je ziet weer voor je geest die beste mannetjes.van-Kuyper-qua-politicus, en voelt je ineens weer opgenomen in de sfeer van toen: je eigen vakbeweging, christelijk, allemaal A.R, , geen C.D.U. nog, van N.S.B, helemaal nog niets gehoord, trouw vergaderen voor je ideaal, hoewel niet zonder een begin van de rantsoenéring-van-de-studie, bomen en niet kwaad worden, nog altijd een paar ministers voor , , ons" volkje achter' 't handje, en een paar Kamerleden, met je favoriet onder hen: vroeger daar en daar op de J.V., en wat kón hij speechen! Af en toe een jaarfeest, met een spreker van elders; zo eentje van 't lijstje, en een koppie koffie, en een juffrouw, die een versje zong, b.v. van: wie zal er ons kindeke douwen? en: een ander over het breken van het dagelijks .brood. En dan soms een openluchtmeeting, met een beetje extra tamtam, en in een stad met flink wat mensen natuurlijk nog een locaal blaadje voor de „sociale kwestie" (vreemd woord!), bezien van principieel standpunt. En dan een dominee, die ^zich wel eens laat horen in de kerkbode, en ook wel eens van 't lijstje was, en die moet dan maar eens af en toe een stukkie schrijven, in dat sociale blaadje, en eens een rede houden. Eschatologische onderwerpen zijn zeer geliefd. Bovendien kun je je er mee op de vJakte houden, wat de kwesties.van-de-dag betreft, je bent tenslotte maar dominee, en_ ze zeggen je, eerlijk gemeend, en goed kuyperiaans: geef u ons maar de lijnen, dan zullen wij ze wel uitwerken in de practijk; je belooft het éne dus, en je gelooft nog het andere, en je houdt je lezers op de hoogte van wat je uit de Apocalypse denkt te hebben begrepen, en op het jaarfeest is de koffie weer best, en later geef je het uit, met wat vrezen en beven, omdat je bij al je aarzelingen aangaande het heden, waar je zo weinig van snapt, toch gelooft, dat er de Geest der profetie is. En tot je vreugde een goeie pers, en een snelle 2e druk, en Intussen ben je door de Geest der profetie al weer dichter naar je eigen terrein gedrongen: en de ministers en onze kamerleden hebben immers voor , , onze mensen" nog altijd het woord? Dem komt er een nieuwe oorlog. En uit de brand komt een ongelukkige regering op, die nu net precies de bal

misslaat, en met doorbraak begint, om tegen een volgende wereldoorlog het volk helemaal van merg en pit te toeroven. Ministers en kamerleden „van ons" grotendeels foetsi, en voorzover ze er nog zijn, deels druk nvet aanpapperijfilosofle, pro en contra, o zeker, maar dan toch in debat, en hier en daar al bezig met federalisme, en •met uitwissing van grenzen, en met een verloren oorlog, een verloren Indië, een verloren getuigenis, dat nu juist de enige onvervreemdbare gave van een in minderheidspositie gedrongen fractie had kunnen zijn. Rechter-en linkervleugel-misère in kerkelijke lichamen; hervormden, die met hun zware-hoge-hoeden-dominees-en-geen-gezangen-diensten van vóór de laatste oorlog nu ineens zijn geworpen in een doorbraakpolitiek, waar ze geen steek van begrijpen, maar die, een tikje gemoderniseerd, toch nog alle getrouwe klanken van die hoge-hoeden-heren weet t-e doen schallen; de sprekerslijst derhalve grondig herzien, want ze motte nou toch voor de sosejale samenwerkings-vrede wezen, en teugen de gevare op sosejaal terrein toch één lijn vrille trekke met de „midden-orthodoksie" (de nieuwste zwijmelterm!). En een ware invasie van barthianen, die de hele christelijke actie als christelijk om zeep helpen, onder beroep op-het feit, dat ze er toch midden In zitten?

In zó'n tijd krijg je dan van de uitgever bericht: een herdruk is ons plan, wilt U de copie nog eens doorlopen? Je voelt In zo'n ogenblik: kon de Gldeonsbende, die weer bezig is zich te vormen, maar eens uitkomen met een stel accurate studies.

Tot je Ineens weer zegt: schei uit. Nog nooit hebben de mensen van de kerk In een beweeglijke stormperlode met katastrofale veranderingen één twee drie verkenningsrapporten-met-noten aangaande het beeld en de structuur van de nieuwe tijd kunnen indienen bij — elkaar. Zaakkundlge rapporten blijven tegenwoordig bij de grote heren: hoe meer democratie, hoe dommer gelaten volk. De wereld lacht haar hiërarchen altijd toe als , , vadertje". Daarom zullen de kerkmensen, die weer terug willen naar de Schrift, heus niet te redden zijn met statistieken, beschouvidngen, détailstudies van verkennend karakter. Ze zullen weer als eenvoudigen van de grond af aan beginnen moeten en oppassen, dat ze niet door het koppie koffie en de juffrouw die zo mooi kan zingen in slaap komen.

En In dat besef, dat ze weer van onder op moeten beginnen, bied je nu met vreugde ook dit jeugdwerk weer hun aaji. Het Is wat de correcties betreft, hiermee als met dat andere, onlsmgs herdrukt, gegaan: de wijzigingen, aanvullingen, praeciserlngen zijn - meerder en breder geworden, dan bij het schrijven van het , , woord vooraf" eerlijk de bedoeling was. Wel zijn twee nieuwe hoofdstukken toegevoegd: een over Zarathustra en de vrijwillige bedelaar (gegeven van Nietzsche), welks thema met het hier aan de orde gestelde op verrassende wijze blijkt saam te hangen; en een ander, waarin ik binnen breder verband een herdruk .(grotendeels) geef van een woord-van-lnleiding op het 'boek van ds H. Knoop, Ben Theater In Dachau; het eerste van deze nieuwe hoofdstukken is ontstaan uit een lezing, maar dan. van later tijd, en het andere Is geschreven onder de verse indruk van het lijden onder de dultse revolutie, de kerkvervolging, en de narigheid van de periode-^Schermerhorn-doorbraak-ondergang.

Tot mijn blijdschap zag ik een nieuwe Gideonsbende opstaan, onder leiding van de Heer F. Groen, medewerker aan ons blad. Onder de daarvoor ter bestudering aangegeven werken zag ik opgenomen de laatste druk van het onderhavige werk. Ik ben blij, dat Ik nu deze nieuwe, en wel sterk verbeterde uitgave kan aanbieden; In de veranderingen is Immers een gedeelte verwerkt, van wat we allemaal in de laatste jaren hebben mogen leren.

De uitgever zorgde voor een prachtige uitvoermg. Dit Is drukwerk om van te watertanden. En mooi papier. Een paar vignetten geven een bescheiden uitbreiding aan de illustratie-Dürer, die (ook daarmee Is de delftse dominee van tóen nóg wel blij) niet verdwenen is bij al die vermodernisering van zetspiegel en jaquet.

Natuurlijk heeft ook de exegese der Apocalypse opnieuw de aandacht gehad.

En voordat de , , eenvoudigen" zioh zouden iaten afschrikken met een verzameling van opschriftjes boven de pagina's, zij opgemerkt: onder „eenvoudigen" versta ik wat anders dan die lui, die lachen tegen de hiërarchen,

die de zaakjes wel zullen opknappen.

Naschrift. Na verzending der cople zie üc, me vergist te hebben. Niet twee, doch drie nieuwe hoofdstukken zijn toegevoegd. Het derde heeft tot opschrift: erk eer dan „Vakorganisatie" (99—114). Gesproken wordt daar over Openb. 2 : 20, 24, 25.

K. S.

C. van der Waal, Antithese of Synthese? Enschedé, J. Boersma, 1951.

In een vanwege haar onzakelljkheid (en meer) met stomheid slaande „recensie" heeft Iemand aan schrijver van dit boek verweten, dat het zo iets als een onzakelijk en tendentieus smaadschrift tegen de synodocratische gemeenschap zou wezen. De schrijver van die recensie was intussen dezelfde, als die ook al eens een barthiaanse basisformule van Instanties uit de „oecumenische beweging" verdedigde tegen de mening, dat ze onvoldoende was voor een principiële organisatie. Dat geeft al een gevoel van: even oppassen met zo'n recensie. Een tweede waarschuwing in deze richting geeft een opmerküig in het orgaan van de I.C.C.C. „Getrouw". Bij de bespreking van bovengemeld werk wordt Immers opgemerkt, dat de schrijver behoort tot een kring, waarin blijkbaar Ijverig wordt gestudeerd.

En deze lof komt aan ds v. d. Waal volkomen toe. Dit boek is allesbehalve een tendenz-geschrltt tegen een of andere kerkgemeenschap als zodanig. Het geeft een uitstekend gedocumenteerde uiteenzetting van de manier, waarop de , , oecumenische beweging'* geleld wordt. En waardoor zij een grootscheepse organisatie van valse profetie en aan het bijbelse christendom vijandige coalitie wordt; gemakkelijke prooi straks voor de antichristelijke machten, die ze als anti-chistenen-actie probeert vóór te zijn, doch als auti-CHRIST-elijke actie niet meer kan onderscheiden, omdat ze „Christus" niet kan onderscheiden. Met het gevolg, dat ze straks geniediensten zal doen voor het antichristelijke leger.

En nu heeft ds v. d. Waal wel crltiek op de „nlet-vrijgemaakte" kerken (synode van Eindhoven!), maar die critiek komt na de principiële uiteenzettingen, en ze wordt bovendien gestaafd met nauwkeurig aangegeven citaten (zonder enig citateuspel) uit de kringen, die wat , , Eindhoven" deed evenzeer voor vast en bondig moeten houden (en ook zullen helpen houden) als de besluiten van Sneek-Utrecht.

Voor dit boek heb ik groot respect. Het documenteert, en geeft een voor leder verstaanbaar excerpt uit „resoluties" en „verklaringen" van een „Beweging", die voor de meesten onoverzichtelijk Is, en die toch ons aller aandacht hebben moet vanwege haar pseudochristelijk karakter. Ronduit gesproken: het zou een kwaad ding zijn, als ónze mensen, belast met de roeping tot nadere bezinning, niet in groten getale dit uitstekende boek zich .aanschaften. We hebben met de Zending enige moeiten. Komt het misschien voor een deel daar vandaan, dat we niet genoeg belangstelling tonen voor de in dit iboek aangesneden kwesties?

K. S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen