VU Magazine 1974 - pagina 258

Albert Schweitzer en de bom 'Het vredesdenken van Schweitzer, is vredesdenken voor hele gewone mensen, niet voor experts, want die weten meer dan genoeg', zegt dr. Benedict Winnubst, vorige maand te Groningen gepromoveerd op het proefschrift 'Das Friedensdenken Albert Schweitzers'. 'Schweitzer liet de gevoelens van de gewone mensen over de atoomdreiging, die meestal werden geuit in kreten als: de regeringen doen er niets tegen, de kerken evenmin, een atoom-oorlog is onmenselijk en mag niet worden ontketend, op zich afkomen. Ze vormden als het ware een foto zonder scherpte die hem werd aangereikt. Hij heeft er de scherpte in aangebracht door de kreten die op hem afkwamen met allerlei materiaal te omkleden. In het denken van Schweitzer spelen de mensen, de openbare mening de belangrijkste rol, niet de paar machtigen aan de top.' De vraag waarom Schweitzer zich pas betrekkelijk laat, in 1957, in het openbaar tegen de atoom-dreiging heeft uitgesproken en niet meteen in augustus '45, toen de bommen op Hiroshima en Nagasaki vielen, wordt door dr. Winnubst onder meer verklaard uit het karakter van Schweitzer. Meer dan eens spreekt deze zich uit voor individueel handelen. 'Ik heb als grondregel steeds alleen op te treden en te strijden' schrijft hij in 1959. Het is een regel die nauwelijks afwijkt van wat hij bijvoorbeeld al in 1904, in een preek over Lucas 9:62 {'Niemand die de hand aan de ploeg slaat en ziet naar hetgeen achter hem ligt, is geschikt voor het koninkrijk Gods') naar voren brengt, namelijk dat we 'alle heil' plegen te verwachten van kongressen en georganiseerde samenwerkingsverbanden, terwijl we het meest heilzame werk alleen zullen moeten doen. 'En ook wanneer er meer dan één op het land ploegen, loopt elk alleen achter zijn ploeg en ze spreken elkaar niet, ze zien elkaar slechts en voelen zich dicht bij elkaar en verbonden'. Schweitzer geeft duidelijk de voorkeur aan individueel handelen dat ook in de eerste plaats op individuen is gericht. 4

talen die hem persoonlijk meestal volstrekt onbekend waren. 'Voor A. Schweitzer was van meet af aan de direkte beïnvloeding van individuen het belangrijkst. Van het ondertekenen van manifesten had hij een afkeer', zo wordt in het proefschrift getuigd.

Ommezwaai In 1957 is er sprake van een vrij radikale ommezwaai in Schweitzers houding. Hij laat zijn reserve varen, tekent het ene manifest na het andere en toont zich een energiek partijganger. Wat is er gebeurd? Speelt zijn hoge leeftijd hem parten? Is er, zoals zijn tegenstanders beweren, sprake van communistische invloed die zich in pacifistische vermomming heeft gestoken? In het proefschrift worden drie gebeurtenissen genoemd die vooruitlopen op de ommekeer van 1957. Dat is ten eerste de vredesprijs van de Duitse boekhandel die Schweitzer in '51 ontvangt. In de oorkonde die bij deze prijs behoort, wordt verband gelegd tus-

Dr. B. Winnubst

Schweitzer gelooft erin de openbare mening langzaam te kunnen beïnvloeden, door aan te sturen op mentaliteitsveranderingen van afzonderlijke mensen. Vandaar wellicht, dat Schweitzer in zijn laatste levensjaren een nauwelijks voorstelbare hoeveelheid tijd en energie steekt in zijn gestaag aanwassende correspondentie met mensen van alle natiën en

He\. telegram waarmee de noorse parlementscommissie dr. Albert Schweitzer laat weten dat hij de Nobelprijs voor de vrede heeft gewonnen.

Postcïs et Télécommiinicatioiis de ^i*ïV.""HT*Sv 'iciivatiiüis (ie Kéfeptioil

, :,=

• ^

'"—

/

•'

,-

^^

N'UMKKO "^

• l!iiiii;ilji»i5s di-Tr;in-smi;^stoti

: TE LEG R A M ME ,(

^.

* j

f il 7)

•'••f',

\

1

''

'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen