Grereformeerde prediking.

TWEEDE REEKS.

XVIII.

Onderscheidenlijk prediken is alzoo onafwijsbare eisch. Wie dit verzuimt en nalaat, predikt niet, maar herhaalt het getuigenis. Dit is zoo duidelijk, dat een dokter die voor alle patiënten hetzelfde recept schreef, ondenkbaar zou wezen. Zoo moge de kwakzalver het aanleggen, de medicijnmeester doet zoo niet. Hij schrijft zijn recepten onderscheidenlijk.

Dat onderscheidenlijk preeken moet zelfs zóó scherp en sterk gedaan, dat een recht goede en actueelc predikatie eigenlijk slechts in ééne gemeente en in één tijdsgewricht kan worden gehouden.

Want het is wel waar, dat de hoofdsoorten van geestelijke toestanden, en van geestelijke krankheden allerwegen voorkomen, maar het is niet minder waar, dat die toestanden en krankheden toch in de onderscheidene gemeenten zich zeer uiteenloopend en onderscheiden voordoen, en voordoen in zeer verschillende compUcatiën.

Nu staat de predikatie natuurlijk te hooger, hoe fijner en juister en scherper ze indringt in die bepaalde krankheid, die in dien bepaalden vorm, in die en die gemeente, op dit en dat tijdstip heerscht.

Maar juist daardoor zal nu een predikatie dan ook minder passen op een andere gemeente en op de gewijzigde toestanden, die in die gemeente bestaan.

Zijn uw predikatiën dus nog altoos van dien aard, dat ge ze zonder het minste bezwaar overal kunt houden, nu en over tien jaar, dan blijkt hieruit, dat ze nog te generaal zijn aangelegd, en nog te weinig toepasselijk zijn gemaakt op de patiënten, als wier geestelijke medicijnmeester ge moet optreden.

Want wel wordt dezerzijds erkend, dat ook de generale predikatie haar recht heeft. Gelijk we, wat de zorg voor ons lichaam betreft, niet enkel bij specialiteiten voor zenuw-, oor-, oog-, keel-en tandziekte terecht moeten komen, maar het ons ook goed doet, als een gewoon arts ons de eischen van de algemeene hygiène nog eens op het hart drukt, zoo zou het zeer verkeerd zijn, als de Dienaar des Woords altoos in de bijzonderheden indrong en niet ook telkens weer de algemeene conditiën van geestelijke hygiène aan ons voorstelde.

Er is ook in de waarheid een middelpunt en een omtrek, en er zijn bij de hoorders algemeene en speciale nooden en krankheden, en eisch van goede predikatie is het, dat beurtelings en naar goede orde én dat middelpunt én die omtrek, én die gemeene én die speciale nooden aan het woord komen.

En nu spreekt het vanzelf, dat predikatiën over het centrum der Christelijke religie met toepassing op gewone nooden, bijna overal te houden zijn, en schier ahijd passen.

Maar daarom zou het toch een ernstige fout zijn, indien de doorgaande predikatie dsn omtrek verzuimde, ca. èc: speciale nooden voorbijzag en onbehandeld liet. En al zulke predikatiën nu, die in den omtrek liggen en speciale nooden op een bepaalde gemeente toepassen in een bepaald tijdstip, zijn geen passepartouts die overal gaan, maar eigenlijk alleen op die plaats en op dat tijdstip bruikbaar.

De ervaring leert dan ook, dat de predikatiën van meer algemeen karakter weinig besproken worden en zelden merkbaren invloed oefenen; terwijl juist de speciale predikatiën de geesten wakker roepen, strijd wekken en door die reactie gezondmakend op de gemeente inwerken.

Predikers die in den regel algemeen prediken slagen er zelden in hun eigen gemeente te stichten en op te bouwen.

De geestelijke ziektegevallen zijn er te speciaal voor.

Vraagt men ons, of die algemeene predikatiën daarom toch niet onderscheidenlijk kunnen zijn aangelegd, dan geeft de ervaring hierop een toestemmend antwoord.

Althans in onze Gerereformecrde kringen zijn schier alle algemeene predikatiën in zooverre onderscheidenlijk in de toepassing, dat ze bijna altoos besluiten met een onderscheidend woord tot menschen van onderscheiden staat. Een woord aan de bekeerden, een woord tot de onbekeerden, een woord tot degenen, die zelf nog niet weten, of ze bekeerd zijn of niet.

In beginsel nu is hierop geen aanmerking te maken. Het feit ligt er nu eenmaal toe, dat er vrome, onvrome en halfwas menschen zijn, en het ligt voor de hand, dat men den één anders toespreekt dan den ander. Dat dit nooit mag leiden tot het prediken van drie staten, en dat ieder mensch óf dood is óf leeft, bespraken we vroeger reeds. Maar als we afzien van den staat, en letten op de bekeering alleen, is het duidelijk, dat er zijn, die nog van geen bekeering weten wilden, dat er zijn, die haar achter den rug hebben, en dat er zijn, die in de geboorte steken, maar nog niet uitkwamen.

In zooverre dus onzerzijds geen bedenking. Maar wel sta hier ons protest tegen elke voorstelling, alsof hiermede aan den eisch van het onderscheidenlijk prediken voldaan zou zijn.

Dat zou er iets van hebben, alsof een dokter zei: Ik ken maar drie gevallen, en heb maar drie recepten. Een recept voor zenuwlijders, een recept voor bloedzieken, en een recept voor wie krank is aan de ademhalingswerktuigen. Tot een van die drie behoort elk patiënt, en alle patiënten van één soort scheer ik over één kam.

Neen, ondersclieidenlijk prediken bedoelt niet, dat er maar drieërlei patiënten zijn. Het verschil en onderscheid tusschen de geestelijke patiënten is evenals onder de lichamelijke patiënten, in elke hoofdsoort, schier eindeloos.

Er zijn tien geboden, en reeds bij elk gebod stuit ge op tien, i? zf«< ? ^ verschillende soorten van zondaars; en nog veel sterker is de variatie op het stuk van geloof en ongeloof, van bekeering en onbekeerlijkheid, van verachtering en wasdom in genade, van geestelijke verlichting en geestelijke verduistering, van hope voor de eeuwigheid en geestelijke wanhoop, van zekerheid en onzekerheid, van kruis dragen en bloeien in voorspoed, van heiligmaking en aanhouding van zonde, van liefde en liefdeloosheid, van mammonüefde en liefde voor God.

Der demonen inwerking is nu eenmaal legio, en dientengevolge legio het aantal soorten van patiënten, al naar ieders geestelijke ligging, temperament, opvoeding, omgeving, verzoeking en strijd is.

En juist daarom nu is het af te keuren, zoo iemand waant, dat aan het onderscheidenlijk prediken reeds voldaan is, zoo hij in de predikatie elk dezer drie hoofdcategorieën van geestelijke krankheid maar even aanstipt.

Want is goede tekstuitlegging voorafgegaan, en daarna bondige uiteenzetting van de waarheid gevolgd, dan is de tijd, ook al verspilde men dien niet aan een noodelooze, niets inleidende inleiding, reeds zoo ver heengeschreden, dat er voor deze drie categorieën hoogstens een klein halfuur overblijft. Voor elke categorie geeft dit dan hoogstens tien minuten. En nu is het reeds volstrekt onmogelijk, om in tien minuten tijds over deze hoofdcategorieën iets anders dan iets zeer banaals en algemeens te zeggen, iets wat §de hoorders reeds telkens en telkens gehoord hebben, en dat hen deswege ten slotte koud laat en laat gaan zooals ze kwamen.

Onderscheidenlijk predikt daarom niet hij, die in elke predikatie alle ziekten summierlijk in hoofdgroepen afhandelt, maar integendeel die prediker, die in zijne opeenvolgende predikatiën, nu deze, dan die geestelijke krankheid, fijn ontleedt, scherp teekent, en er de bepaalde medicatie voor aanwijst.

Speciale diagnose, speciaal recept, en dat recept speciaal naar ieders aard is, toedte-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen