Calvijn en de Economie.

Ook blijven in ons blad mag niet achterwege een bespreking van de dissertatie, waarmede Mr. P. A. Diepenhorst tot doctor in de Rechtswetenschap aan de Vrije Universiteit promoveerde.

Onder de dusver verschenen juridische dissertaties aan de Vrije Universiteit bekleedt dit proefschrift zeker een eereplaats. zoowel om de actualiteit van het onderwerp als om de breede historische opvatting.

Het sociale vraagstuk, dat zoo nauw met de economie saamhangt, staat in den strijd der meeningen op den voorgrond. Hier vooral moet partij gekozen worden. En wie daarbij zich alleen leiden laat door het belang der politieke partijverhoudingen en niet doorgraaft tot den bodem der beginselen, loopt telkens gevaar links of rechts af te dwalen.

Nu heeft Mr. Diepenhorst er niet aan gedacht zelf een Calvinistische economie te geven. Voor een proefschrift ware dat te hoog gemikt. Maar hij heeft — en daarin ligt de verdienste van zijn arbeid — aangetoond, hoe het Calvinisme bij monde van Calvijn wel degelijk beginselen geponeerd heeft, die voor den heelen opbouw der economie van het hoogste belang zijn.

Natuurlijk is hierbij niet de bedoeling geweest, en Mr. Diepenhorst zelf spreekt dit onbewimpeld uit, alsof in terugkeer tot Calvijn het einde van alle wijsheid lag opgesloten. Een goed Calvinist aanvaardt dankbaar het meerdere licht, dat God sinds Calvijn in den loop der historie ontstak. Van repristinatiezucht is dus geen sprake. De wetten, door Calvijn geïnspireerd tegen weelde en overdaad, mogen voor het Geneve van dien tijd waarde hebben gehad, maar zouden in onze dagen in dien vorm een onmogelijkheid zijn.

Maar wel heeft Mr. Diepenhorst volkomen terecht gevoeld, dat Calvijn niet alleen theoloog, maar ook uitnemend staatsman was, die door zijn grondige juridische studiën volkomen berekend was ook op dit gebied als autoriteit op te treden. Een juridische studie van Gereformeerde zijde zal daarom alzoo moeten beginnen met bij Calvijn het uitgangspunt te zoeken, den gouden draad, waaraan voortgesponnen worden moet.

Gemakkelijk was de taak van den onderzoeker hierbij niet. Nog daargelaten dat van een afzonderlijke wetenschappelijke beoefening der economie in Calvijn's dagen geen sprake was, heeft Calvijn opjuridisch gebied nooit een afgerond systeem gegeven. Wie Calvijn's beginselen op dit terrein wil leeren kennen, moet. zich dus de moeite gunnen uit den schat van zijn thetische en exegetische werken uit te zoeken wat voor dit onderwerp van belang is. Daarbij komt de rijke verzameling van Calvijn's brieven, , dié door de uitgave van Baun, Curtis en Reuss thans gepubliceerd is. Terwijl eindelijk de wetgeving van Geneve, voor zoover deze onder Calvijn's leiding tot stand kwam, mede als kenbron dienst moet doen.

Mr. Diepenhorst heeft de resultaten van dit omvangrijke onderzoek neergelegd in vier hoofdstukken, waarin achtereenvolgens behandeld wordt wat Calvijn leerde over de rente, koophandel en menschelijk beroep, weelde en communisme. Menige onjuiste opvatting over Calvijn, die nog steeds de ronde doet, wordt hier op afdoende wijze weerlegd. Reeds in dat opzicht heeft Mr. Diepenhorst recht op de waardeering van ieder, die Calvijn liefheeft. Maar veel hooger beteekenis heeft zijn arbeid, omdat hij klaar en duidelijk heeft aangetoond, hoe Calvijn, door juister de Schrift uit te leggen, het renteverbod der Roomsche kerk heeft teniet gedaan en aan den handel nieuwe banen geopend heeft; hoe hij het menschelijk beroep en den koophandel weer als Goddelijk beroep in eere bracht tegenover de eenzijdige spiritualistische opvatting van velen in zijn dagen; hoe hij weelde en overdaad tegenging, waardoor de ongelijkheid der standen noodeloos verscherpt werd, en tegelijk heeft geijverd tegen een communisme, dat onder Christelijken dekmantel, het privaatbezit wilde opheffen. Terwijl in een zeer bezield slotwoord er op gewezen wordt, hoe het diepere beginsel, dat Calvijn dreef, aan al deze uitspraken op economisch gebied ten grondslag ligt en ze daarom blijvende waarde hebben ook voor onzen tijd.

Zoo dijde dit proefschrift tot een lijvig boekwerk van meer dan driehonderd pagina's uit. Het is te betreuren, dat een inhoudsopgave ontbreekt, waardoor het naslaan niet gemakkelijker wordt. Maar wie dit werk doorleest en bestudeert, zal dankbaar zijn voor het licht, dat hier over Calvijn's beginselen ontstoken wordt, en te meer de uitnemende gave waardeeren, die God ons in Calvijn geschonken heeft.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen