Buitenland.

Wat leert de geschiedenis ocntrent de zedelij k-Godsdienstige nawerking.en van oorlogen?

Duitschland.

In Duitschland is men de historie gaan onderzoeken op het punt van de nawerkingen, die verschillende oorlogen op het gebied van het zedelijken Godsdienstige leven hebben gehad. Daarbij is gebleken o.a., dat na den zevenjarigen oorlog zich geen merkbare gevolgen hebben geopenbaard; de geweldige gebeiirténissen van dien tijd schijnen geen blijvend spoor te hebben nagelaten.

Iemand die deze periode heeft nagegaan (Sartoruis, Organon des voUkommenen Friedens, Zurich 1837, bl. 58) schrijft: iWanneer het lijden voorbij is, wordt gewoonlijk weder de oude weg ingeslagen. Op de heerlijke verheffing gedurende den vrijheidsoorlog is helaas een tijd van verflauwing gevolgd. Laat ons eenige geloofwaardige getuigen uit dien tijd hooren. De Oberprediger Fritsch te ftiaagdenburg vat in 1815 zijn ervaring in het volgende oordeel samen: Iets werkte het ongeluk van den Pruisischen staat en de daarmede verbonden nood een tijd uit. De menschen zochten troost, dien zij anders nooit begeerden. De nood bracht de' menschen tot God en dreef hen naar de kerken. De nieuwe oorlog tegen de vijanden van het vaderland begon, allen gloeiden uit religie van vaderlandsliefde. De regimenten werden door de predikanten tot hunne bestemming gewijd. Maar. o wee! De heilige vlam doofde uit. Had niet iedereen gedacht, dat Overal waar Pruissen gevonden werden, de overwinning in openbare Godsdienstoefeningefi gevierd zou zijn f Maar ik ken steden, waar zulke troepen drie maanden gevonden werden, zonder dat het hun ook maar éénmaal in den zin gekomen is om kerkparade te houden; steden, waarin zelfs drie maanden lang hoofdkwartieren gevestigd waren, en waar het, met uitzondering van enkele officieren en soldaten, den generaal en het geheele corps nooit in de gedachte kwam, naar de kerk te gaan; -zelfs niet óp zulke dagen, waarop volgens koninklijk bevel overwinningen en veroveringen, bijv. de inneming van de vestingen Stettin, Thorgou e'n Wittenberg, door het houden van een Tedeum gevierd werden.

Daarmede stemt een getuigenis uit 1816 overeen, 't welk luidt: sDe nood heeft de vervreemde menschen wedef tot God gebracht. Overal is veel ontvankelijkheid, de bodem is heerlijk toebereid ... maar bij de besten vindt men slechts een onbestemd verlangen dat te vergeefs bevrediging zoekt. De reljgie der meesten is ee^i , schaduwbeeld, dat zij achterna loopeu."

Een Hessisch Theoloog uit dien tijd schrijft: „In godsdienstig en kerkelijk opzicht is men oppervlakkig, mat, lauw; gelijk het te voren was, is het nu weder. De predikanten die in hunne inkomsten onrechtmatig beperkt waren, hadden de verbetering hunner positie als eenigen en hoogsten wensch. Zeker geen con^plimenf voor de herders en leeraars uit dien tijd. Het rationalisme had de kerken dier dagen verwoest.

Engeland. Een gebed aan de Duitschland, uilnoodiging p r e d i k a n t e-n tot van

Den 2den Januari dezes jaars werd in de St. Paulskerk-té Londen een bidstond gehoudenj waarbij o.a. de Lord-mayor van Londen aanwezig was. De aartsbisschop van üB Canterbury leidde deze Godsdienstoefening en sprak daarbij: ïLaat ons God bidden, dat Hij uit de verwarringen de ellende van den oorlog een beter begrip van de ware verhouding tusschen recht en macht laat voortspruiten en een diepere opvatting schenken van het Evangelie van Christus in zijn beteekenis voor de ge» meenschap der volken., Laat ons niet wénschen onze vijanden vernietigd te zien, al was het alleen om den wille van hunne verootmoediging.

Laat ons voor hen zoowelals voor ons zelf . den wensch uitspreken, dat hunne oogen voor de erkenning der .waarheid geopend mogen worden; laat ons bidden, dat door de genade Gods de dag , komen moge, dat wij elkander verstaan en leeren achten en ons als vrienden vereenigen, om gemeenschappelijk naar het goede te streven. En •vóór alles laat ons bidden, dat •wij, als de vurig begeerde vrede komt, met den vasten •wil bezield zijn, de bittere herinnering van onzen strijd uit te wisschen, doordat wij ons opnieuw als menschen van goeden wil tot taak stellen, de volken der^ wereld tot de ware belijdenis van onzen eenigen Vérlosser en Heere en tot gehoorzaamheid jegens Hem te leiden".

Deze woorden zijn bij •wijze van een oproeping tot gebed in het Duitsch vertaald en werden door een ongenoemde aan alle predikanten in Duitschland gezonden. Het is wel te denken, dat ze daar niet in goede aarde vallen, want. dat de aartsbisschop alleen wenscht dat de vijanden van Engeland geopende oogen ontvangen voor de erltenning der waarheid, terwijl dit niet voor het Engelsche volk gevraagd wordt, is reden genoeg dat eenc oproeping om op deze •wijze te bidden, met toorn werdt afgewezen. «Heeft de verzender van het stuk vergeten, dat de acten der Belgische gezanten onthuld hebben, dat alleen Engeland den oorlog heeft doen ontbranden? Ja, wj konden voor de verlichting van Engeland bidden. Maar wij doen het niet, wij slaan op onze eigene borst, dat God ons genadig zij". Zoo oordeelt een Duitsch blad. Toch komt het ons voor, dat uit de woorden van den primaat den Anglicaansche kerk blijkt, dat de geest van verbittering die in Engeland vooral tegen Duitschland heerscht, eenigszins aan het wijken is. Er zijn wel andere woorden van Engelsche kansels vernomen.

Het stuk dat aan de predilsanten van Duitschand gezonden werd, besluit met de woerden:

»Het is te hopen, dat alle geestelijken zich mogen geroepen voelen in dezen zin, een iegelijk op de wijze die zijne belijdenis hem ingeeft, de overeenstemming der volken voor de toekomst te helpen voorbereiden".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen