Omvang en invloed der Zuid-Nederlandsche immigratie van het laatste kwart der 16e eeuw - pagina 50

48

OMVANG E N I N V L O E D DER Z U I D - N E D : IMMIGRATIE.

omvang en invloed van het uitgewekenen-element in het vijan­ delijke kamp eenigszins te overdrijven, is het in allen gevalle niet zóózeer, dat er met de kans in 't geheel geen rekening moet worden gehouden. Met dat al: in werkelijkheid lijkt mij hun beeld toch niet noemenswaard verteekend. Natuurlijk, niet alle exulanten zijn Gereformeerd geweest. Van Roomsch-Katholieken onder hen sprak ik reeds. Doopsgezinden hebben aan den uittocht ook deelgenomen. En de Antwerpenaars, die na de inname der stad het eerst hun pas geteekend kregen waren Lutherschen *). Maar de feiten laten toch niet den minsten twijfel, of die anders­ denkenden zijn — de beweging in haar geheel genomen — maar heel spaarzame uitzonderingen geweest, en de massa der immi­ granten stond de zwitsersche en bepaaldelijk zelfs de geneefsche reformatie voor. De overgroote meerderheid onder hen was met hart en ziel calvinist. In twee tijdperken onzer geschiedenis trad dat vooral dui­ delijk aan den dag. Vooreerst in de reeds meer ter sprake gekomen Leicesterperiode en het daarbij nog aansluitende begin der negentiger jaren van de 16e eeuw. Nauwelijks had Elizabeths gunsteling, wiens naam die draagt, het raadzaam geacht een Gereformeerden-freundliche politiek te gaan voeren, of hij vindt vooral Zuid-Nederlanders bereid, om hem — zelfs bij zulk een gewaag­ de onderneming als de aanslag op Leiden in 1587 — met alle macht te steunen *). Als in 1592 de strubbelingen met Herman Herberts, waaronder het kerkelijk leven van Gouda zoo lang geleden heeft, weer eens opnieuw zijn opgevlamd, dan is het een immigrant, die zich aan de pastorie aanmeldt teneinde ') J. L. M. EGGEN, a. w., blciz. 33, 34, 37. Hetgeen daar op bldz. 35 op autoriteit van S. Blaupot ten Cate wordt meegedeeld heeft betrekking op de emigratie tijdens Alva en doet in dit verband dus niet ter zake. Vgl. ook Nederlandsen Ar­ chief voor Kerkgeschiedenis N. S., D X V (1918) blzd. 49, 51, n . 1 ; G. BRANDT, a. w., D. I (Amst. 1671) bldz. 707 en Pamflet Tiele no. 1551, waar gezegd wordt: gij, schrijver van de Eenvuldighe waerschouwinghe {Pamflet Thysius no. 1171) zijt zelf een Doopsgezinde immigrant. ) Zie FRUINS beoordeeling van W . BISSCHOP, Verhandelingen over de woelingen der Letcestersche partij binnen Leiden in diens Verspreide Geschriften, D. I X bldz. 59. 2

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen