"Aesthetisch" of "puriteinsch"? - pagina 10

SCHöFFLER's betoog doet op merkwaardige wijze zien, wat men met statistiek al kan bestaan; maar hij maakt ook den indruk, zeer vrij met zijn materiaal om te gaan. Kritiek zou er overvloedig zijn te oefenen op zijn beweringen, in het klein en in het groot; maar daarom is het mij nu niet te doen. Zijn eigen verdediging op het einde tegen het mogelijk verwijt, te veel milieu theoretisch, en te weinig „geisteswissenschaftlich" te werk te zijn gegaan, verraadt reeds een zwak; maar het is niet het eenige. Gij vraagt nog: hoe doet hij met M l L T O N ? Zijn geval weerspreekt niets, want hij was geen puritein. Het bevestigt de theorie, want hij heeft geweigerd, predikant te worden. Hoe hij de scheidslijn trekt tusschen geestelijke en wereldsche literatuur? Dat is niet duidelijk; wel blijkt, dat aan den eenen kant roman en tooneel de groote hoofdzaak zijn. met de statistisch-eenvoudige, maar historisch ontoelaatbare verwaarloozing van het onderscheid van drama en schouwburg, en van roman vóór en na 1700. Dat bovendien heel de strenge scheiding van wereldsch en geestelijk voor deze eeuwen verkeerd is, omdat de dichters zelf ze niet kenden, had iedere christelijk-europeesche literatuur hem kunnen leeren. Eén deugd heeft naar mijn gevoelen het boek : dat het zooveel aan­ dacht wijdde aan het publiek, aan de ontvangers der kunst. Had SCHöFFLER hierop verder doorgedacht, misschien hadden zich heel andere perspectieven voor hem geopend: ook dat volk had behoefte aan schoon­ heid ; en vond er ergens bevrediging voor. W A L T E R SCHIRMER vulde de studie van SCHöFFLER, die het toch in hoofdzaak over de 18de eeuw had, aan, door de verhouding uiteen te zetten van Oudheid, Renaissance en Puritanisme in het Engeland der lóde en 17de eeuw 34). Ook hij staat onder invloed van T R O E L T S C H , maar zijn werk draagt veel meer den stempel: geisteswissenschaftlich en weltanschaulich. Overigens geeft hij in aesthetisch apriorisme SCHöFFLER niets t o e ; integendeel, in minachting voor het puritanisme overtreft hij dezen nog. De oudheid maakte altijd een groote uitzondering, had SCHöFFLER zonder meer geconstateerd : daar was vrije toegang. SCHIRMER geeft dat ten deele toe, maar tracht anderzijds aan te toonen, dat voor de schrijvers zelf daar een zwaar probleem lag : voor de humanisten en humanistisch gevormden namelijk. Eerst was daar al de kwestie der mythologie. Lang zocht men zich te redden met een of andere dubbele beteekenis, of men sloot compromissen tusschen heidensche en chris­ telijke vormen. Maar M l L T O N verwierp haar ten slotte geheel; in zijn Herwonnen Paradijs gebruikt hij alleen bijbelsche beelden en voor­ beelden. Ofschoon hij het einde der onduldbare vermenging van twee heterogene „cultuurwerelden" goedkeurt, betreurt SCHIRMER toch, dat zoo de mogelijkheid ééner aan de antieken wezenlijk verwante litera­ tuur voor langen tijd wegviel. Hoe dicht renaissance en hervorming bij elkaar lagen, bewijst hem de vertaler van OVIDIUS, tevens die van CALVIJN's preeken; bewijzen ook SlDNEY en S P E N S E R ; en de algemeene eerbied voor D u B A R T A S . Ook zijn de Engelsche humanisten van den aanvang af puritanistisch gezind, en zij gaan steeds verder 12

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen