Radioactiviteit en atoomtheorie - pagina 18
Rede, uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleeraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
RADIOACTIVITEIT E N ATOOMTHEORIE
21
b i o t i s c h e e n n o g m e e r n a a r d a t v a n h e t p s y c h i s c h e een e x t r a p o l a t i e , die w e t e n s c h a p p e l i j k e z e k e r h e i d m i s t e , t o c h m o e s t w o r d e n t o e g e g e v e n , d a t z o o w e l de l e v e n s - als d e b e w u s t z i j n s v e r s c h i j n s e l e n z o o d a n i g m e t de p h y s i s c h e v e r v l o c h t e n zijn, d a t h e t moeilijk is het p r i n c i p e der vrijheid v o o r de b e i d e eerste te h a n d h a v e n , indien d i t v o o r de l a a t s t e v o l k o m e n o n t b r e e k t . Indien e c h t e r reeds o p h e t t e r r e i n v a n h e t p h y s i s c h e , d u s d e r d o o d e stof, niet de o n v e r b r e e k b a r e w e t m a t i g h e i d k a n w o r d e n g e v o n d e n , m a a r s l e c h t s de a a n w a a r s c h i j n l i j k h e i d s r e g e l s g e b o n d e n vrijheid, of z o o ge w i l t de „ i n d i v i d u a l i t e i t " , d a n k o m t o o k dit p r o b l e e m g e h e e l a n d e r s te s t a a n . W a n t d a n v e r k r i j g t in een g r o e p v a n verschijnselen, w a a r a a n in G o d s s c h e p p i n g s o r d i n a n t i e een h o o g e r e o r d e m o e t w o r d e n t o e gekend, het nieuwe principe dat deze hoogere orde bepaalt ook v o l d o e n d e v r i j h e i d o m z i c h te o n t p l o o i e n . D a n k a n in de p h y s i s c h e w e r e l d zich h e t l e v e n o n t w i k k e l e n z o n d e r o o k m a a r e r g e n s een p h y s i s c h e w e t te k w e t s e n , m a a r o o k z o n d e r v o l k o m e n a a n die w e t t e n te zijn o n d e r w o r p e n , zich i n t e g e n d e e l o p n i e u w r i c h t e n d n a a r de a a n dit l e v e n zelf i m m a n e n t e w e t m a t i g heid. E n z o o k a n o o k , w e e r b o v e n de l e v e n s v e r s c h i j n s e l e n uit, d e p s y c h i s c h e w e r e l d z i c h o n t p l o o i e n , de w e t m a t i g h e i d d e r p h y s i s c h e en d e r b i o t i s c h e verschijnselen in z i c h a b s o r b e e r e n d , zonder d a a r d o o r de v r i j h e i d te v e r l i e z e n z i c h te v o e g e n n a a r de d o o r G o d in zijn w e z e n g e l e g d e n o r m e n . Z o o b i e d t z i c h d u s d e m o g e l i j k h e i d , o m o o k ten a a n z i e n v a n h a a r w e t m a t i g h e i d de s c h e p p i n g t e z i e n als een o r g a n i s m e , w a a r i n g e e n deel h e e r s c h a p p i j v o e r t o v e r h e t g e h e e l , m a a r w a a r i n de vrijheid v a n h e t l a g e r e zich g e b o n d e n geeft in d e n o r m e n v a n h e t hoogere. M a a r terwijl z o o eenerzijds de m o d e r n e p h y s i c a t e g e m o e t schijnt te k o m e n a a n de t h e ï s t i s c h e b e s c h o u w i n g v a n n a t u u r en w e r e l d , t o c h b e s t a a t anderzijds o o k nu, e v e n a l s in v o r i g e perioden d e r n a t u u r w e t e n s c h a p , h e t g e v a a r v o o r een i n t e r p r e t a t i e in t e g e n o v e r g e s t e l d e n zin. W a n n e e r toch d e p h y s i c a ons l e e r t , d a t een b e s c h r i j v i n g v a n de regelmaat der natuurverschijnselen m e t behulp v a n waarschijnl i j k h e i d s w e t t e n h e t u i t e r s t e is, w a t wij k u n n e n b e r e i k e n , en d a t wij d a a r o m ,,het t o e v a l " m o e t e n zien als de w o r t e l v a n alle g e b e u r e n , d a n is h e t g e v a a r niet d e n k b e e l d i g , d a t een a t h e ï s t i s c h e , fatalistische w e r e l d b e s c h o u w i n g d e z e r e s u l t a t e n ten h a r e n n u t t e zou w i l len a a n w e n d e n . M a a r v o o r den g e l o o v i g e n n a t u u r o n d e r z o e k e r s t a a t
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 oktober 1930
Inaugurele redes | 21 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 oktober 1930
Inaugurele redes | 21 Pagina's