De Nederlandsche Gereformeerden en het Independentisme in de zeventiende eeuw - pagina 24

28

SAMENVATTENDE

BESCHOUWINGEN

van zijn geschrift aan de ambassadeurs der Staten-Generaal naar Engeland heeft hij het vertrouwen uitgesproken, dat mede door hun bijstand de wonden der Engelsche kerk ge­ nezen zouden worden en de gerezen oneenigheden door hun vredelievenden en wijzen raad konden beslecht w o r d e n . Zelf heeft hij ook metterdaad getoond, naast kloeke beslistheid, de deugd der wijsheid te bezitten, onmisbaar om als een heel­ meester bij anderen te kunnen verschijnen. Voordat ik dit gedeelte mijner rede afsluit, zij er nog aan herinnerd, dat in het boekje, door mij als leidraad gebruikt, de congregationalistische opvattingen niet volledig zijn be­ handeld. Zoo ontbreken hun ideeën omtrent de verhouding tusschen kerk en staat. Maar die kwesties wilde ik in dit verband ook juist uitschakelen. Het was mij te doen om hun opvattingen omtrent de kerk zelf; en daartegenover is het, dat ik u de critiek der Nederlandsche Gereformeerden uit de zeventiende eeuw heb voorgelegd. 68

6 9

SAMENVATTENDE

BESCHOUWINGEN

Mij rest ten slotte nog de taak, om aan het gezegde eenige samenvattende beschouwingen vast te knoopen. Voorop sta dan de constateering van het trouwens niet on­ bekende feit, dat de Independentistische gevoelens gedurende de zeventiende eeuw bij de Gereformeerden in ons land blijkbaar vrijwel geen ingang hebben gevonden. Natuurlijk is het daarom niet uitgesloten, dat hier of daar sommigen de bedoelde denkbeelden wel hebben aanvaard, of voor het minst er sympathiek tegenover hebben gestaan. Maar van eenige beteekenis kan deze invloed bezwaarlijk zijn geweest. Was dit wel het geval geweest en hadden de Brownistische ideeën bij ons volk werkelijk ingang gevonden, de kerkelijke Acta zouden ons ruimer stof hebben opgeleverd. Vooral ook in de theologische litteratuur dier dagen zouden de sporen van dien 70

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen