1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 179

169 ^ens hem zinloos gedoe. En verwart bovendien niet langer het denken van anderen, wat ook 'n wel negatieve, maar toch groote verdienste is. Maar hoe zijn deze antinomieën dan op te lossen? Door het ontdekken van een fout, hetzij in de redeneering, hetzij in het uitgangspunt. Welnu, de fout zit in het uitgangspunt. Beide kunnen berekenen wat ze willen, maar het uitgangspunt van beide heeft niet dezelfde beteekenis. Zij nemen n.l. wel hetzelfde voorwerp waar, maar niet een beweging van dit voorwerp ten opzichte van eenzelfde tweede systeem. Ze nemen n.l. waar; één beweging ten opzichte van verschillende systemen. De YZiz{<se^ neemt de beweging van den steen waar ten opzichte van den v'oer van den wagon en den stand van z'n lichaam: parallel aan den laatsten en loodrecht op den eersten. De boer daarentegen ziet d» beweging ten opzichte van den grond onder den voortgaander trein. Nu onderscheide m^n drieërlei heel scherp wat nog al eens in de litteratuur wordt verward. Ten eerste het physisch feit, dat de steen reeds, terwül hij nog in de hand van den reiziger is, wordt meegesleept in de beweging van den trein: oorspronkelijk, bij het begin van dit vasthouden, aangetrokken door het punt der aarde aan het andere einde der loodlijn, wordt hij zoowel tijdens dit vasthouden als daarna tijdens de beweging, door heel een reeks van zulke punten aangetrokken. Ware dit wet het geval, dan zou de reiziger een beweging waarnemen in de richting, tegengesteld aan die van den trein, en de boer eene in loodrechte lijn naar de aarde [gestuit door den vloer van den wagon]. Dit physisch feit wordt door beiden aanvaard. Ten tweede het psvsisch verschil, dat beide de loodlijn trekken van het punt van aanvanö naar een punt dat ten opzichte van hen niet beweegt, terwijl ze er — juist krachtens het physisch feit, zooeven genoemd — in het öewone leven geen belang bij hebben de beweginfJ van dit punt ten opzichte van een ander systeem in rekening te brengen. Loodrecht is voo»- beide: loodrecht in hun systeem, Tpn derde, dat elk van beide heel goed kan nagaan, dat ,.dezelfde beweging" door den ander anders wordt waargenomen. Deze feiten zün alleen zóó met elkander te rijmen, dat ze elk waarnamen niet een bewegintJ op zichzelf, maar een beweging ten opzichte van een systeem, en deze systemen verschillen. Het verschil in het resultaat der waarneming is te herleiden tot een verschil van twee systemen, ten opzichte van welke de steen beweegt, maar uiteraard met verschil van snelheid er baanvcrm. De berekening van wat beide zullen zien, heeft echter rekenin^ï te houden met dit verschil in systeem waarop de bewec^ing is betrokken. Deze betrekking geschiedt nu psychisch onwillekeurig op zulk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen